Το ερώτημα του μηνός Ιουνίου ανά την Ελλάδα συνοψίζεται σε δύο μόνο λέξεις: "Ποιόν υποστηρίζεις;". Όντας λαός που παθιάζεται και νοιώθει την ανάγκη να ταχθεί με την μία ή την άλλη πλευρά, να ταυτιστεί και -τέλος πάντων σε καμία περίπτωση να μην μείνει αμέτοχος θεατής των εξελίξεων- αφεθήκαμε στο καλοστημένο παιχνίδι της ποδοσφαιροποίησης.
Και κυριολεκτικά ο Ιούνιος και ο Ιούλιος του 2006 είναι οι μήνες του ποδοσφαίρου. Όχι μόνο για μας -τους κατά συνείδηση συμμέτοχους έλληνες- αλλά για τον κόσμο ολόκληρο. Τίποτε άλλο δεν μοιάζει να έχει σημασία τις ώρες μετάδοσης των ιστορικών αναμετρήσεων από την Γερμανία, εκτός από τα όσα δείχνει ο τηλεοπτικός μας δέκτης. Ακόμη και ο ... μύθος που κάποτε ήθελε τις γυναίκες μοναδικούς στυλοβάτες ... αντίστασης στην Μουντιαλομανία καταρρίφθηκε. Ο Αλεσάντρο Νέστα, ο Ρόκε Σάντα Κρουζ και μερικοί ακόμη διάττοντες αστέρες του Μουντιάλ κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις στις (αμφιλεγόμενες έστω) λίστες των γυναικείων προτιμήσεων.
Και μπορεί η Ελλάδα να παραμένει απούσα (από αγωνιστικής πλευράς) στην "Ολυμπιάδα του ποδοσφαίρου" δίνει όμως ένα δυναμικό παρόν στην υπόθεση της τηλεοπτικής ... κατανάλωσης. Και φυσικά δεν είναι η μόνη. 37 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη βρήκαν επιτέλους το κοινό τους σημείο, παρακολουθώντας το Μουντιάλ. Ο αριθμός από μόνος του είναι τόσο εντυπωσιακός που δικαιώνει και τον θεσμό και τον χορό των τρελών ... ποσών που δαπανήθηκαν στην διοργάνωση. Πίσω από τα προφανή, κρύβεται ένα μυστηριώδες ...Χρηματιστήριο προσφορών και προϊόντων. Εταιρίες πολυεθνικής υφής προετοιμάστηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα να διεκδικήσουν το μερίδιό τους στην πίτα των "απροσδόκητων" εσόδων της διοργάνωσης. Δύσκολα για παράδειγμα, συνειδητοποιεί κάποιος ότι ποτέ άλλοτε δεν συνέπεσε να εμφανιστούν τόσα νέα ... πατατάκια στην παγκόσμια αγορά ή τόσες προσφορές σε τηλεοράσεις (Home cinema) και βίντεο. Το ίδιο διάστημα οι ποδοσφαιριστές έγιναν οι πλέον περιζήτητοι διαφημιστές προϊόντων. Λες και μόνο η παρουσία τους θα μπορούσε να μας πείσει για την ποιότητα και την αναγκαιότητα της αγοράς. Μπροστάρηδες στον αγώνα της διαφήμισης και του sponsoring η Adidas και η Nike, που επιδόθηκαν σε ανηλεή "πόλεμο" για το ποιά θα επικρατήσει στην αθλητική αγορά, μοιράζοντας λίστες με τους παίκτες που προτιμούσαν τα προϊόντα τους.
Και όσο για την άλλη πτυχή: Η ιστορία του Μουντιάλ έχει καταγράψει στην ... σκοτεινή πλευρά κλυδωνισμούς κυβερνήσεων από την έκβαση αγώνων ή από επεισόδια, αυτοκτονίες φιλάθλων που πίστεψαν τις διαβεβαιώσεις των αθλητικών παραγόντων και τελικά απογοητεύτηκαν από την ήττα των ομάδων τους, διαζύγια ζευγαριών που δεν άντεξαν στην καθημερινή ... διαφωνία για την καθήλωσή τους ή όχι μπροστά στον τηλεοπτικό δέκτη.
Αν κάποιοι υποστήριζαν μέχρι τώρα ότι ο πολιτισμός ενώνει τους λαούς, μετά την απήχηση που βρίσκει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου θα πρέπει να αναθεωρήσουν.
Δισεκατομμύρια πιστοί της στρογγυλής θεάς "καρφώνονται" για έναν ολόκληρο μήνα μπροστά στις τηλεοπτικές οθόνες τους για να αποθεώσουν ­ έστω και από μακριά ­ τους άσους των γηπέδων. Και όπως κι αν το εξετάσει κάποιος το θέμα δεν παύει να είναι σπουδαίο. Ίσως και μόνο ο αριθμός των οπαδών του φθάνει για να μας πείσει να ασχοληθούμε. Ο κοινωνιολόγος Κριστιάν Μπονμπερζέ έδωσε με τον πιο γλαφυρό ίσως τρόπο το στίγμα της σπουδαιότητας: "Αν η κοινωνία -είπε- έχει ποδοσφαιροποιηθεί, αυτό συμβαίνει επειδή απλούστατα το ποδόσφαιρο συμπυκνώνει την μέση καθημερινότητά μας: Προσφέρει χαρά, αγωνία, προκαλεί επαναστατική διάθεση και σε κάποιες περιπτώσεις δεν ξεφεύγει από την αδικία, όπως και η ζωή μας".
Μουντιάλ: μία ιστορία ετών
Η νότα της γιορτής, που περίσσεψε στο τωρινό Μουντιάλ δεν ευτύχησε να επικρατεί σε όλη την μάλλον ταραχώδη ιστορία του Παγκόσμιου Ποδοσφαιρικού Κυπέλλου.
Άλλοτε οι φίλαθλοι, άλλοτε οι παράγοντες των ομάδων και ίσως τελικά λιγότερο οι παίκτες έχουν γράψει κεφάλαια ολόκληρα στα "παρατράγουδα" των Μουντιάλ.
Το Αθηναϊκό πρακτορείο ειδήσεων σε μία πρόσφατη αναφορά του σταχυολόγησε μερικά εξ’ αυτών:
Γαλλία, 1938
Εν αναμονή του επαναληπτικού αγώνα της Κούβας με τη Ρουμανία, ο τερματοφύλακας της πρώτης Καρβαχάλες θα καλέσει τους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου και αναφορικά με το επερχόμενο παιχνίδι θα δηλώσει: "Μετά τον πρώτο αγώνα γνωρίζουμε πολύ καλά τους αντιπάλους μας. Προβλέπω λοιπόν ότι θα κερδίσουμε με σκορ 2-1. Ως τότε... αντιός, καμπαλέρος!". Ούτε... μέντιουμ να ήταν! Λίγο αργότερα η Κούβα θα νικήσει τη Ρουμανία με 2-1. Στον επόμενο αγώνα που θα δώσει όμως η ομάδα του νησιού της Καραϊβικής θα συντριβεί με 8-0 από τη Σουηδία. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού και ενώ το σκορ είναι 5-0, γάλλος δημοσιογράφος θα "σπάσει" τη μονοτονία στα δημοσιογραφικά θεωρεία επισημαίνοντας: "Ως το 5-0 μιλάμε ακόμη για αγώνα ποδοσφαίρου. Από εκεί και πέρα έχουμε να κάνουμε με... στατιστική".
Βραζιλία, 1950
Λίγο πριν από την έναρξη του τελικού ανάμεσα στη διοργανώτρια και αδιαφιλονίκητο φαβορί Βραζιλία και στην Ουρουγουάη ο κυβερνήτης της πόλης του Ρίο ντε Τζανέιρο δεν θα φεισθεί εγκωμίων προς τους συμπατριώτες του. "Φίλοι Βραζιλιανοί, εσείς που μπορεί να θεωρηθείτε ήδη οι νικητές του τουρνουά, εσείς που θα δείτε σε λίγο την αγαπημένη σας ομάδα να στέφεται πρωταθλήτρια, εσείς που στο ποδόσφαιρο είστε ασυναγώνιστοι, εσείς που όμοιός σας δεν υπάρχει πουθενά...". Η Βραζιλία έχασε. Ακολούθησαν αυτοκτονίες.
Στην ίδια διοργάνωση φυγαδεύτηκε από το γήπεδο Μαρακανά ο τεχνικός της Βραζιλίας Φλάβιο Κόστα μετά την ήττα από την Ουρουγουάη (1-2) κάτι που στοίχισε στους Βραζιλιάνους το Κύπελλο. Επειδή δεχόταν και απειλές για τη ζωή του, αργότερα έφυγε για πάντα από τη χώρα του και πήγε στην Πορτογαλία
Ελβετία, 1954
Οσοι διαφωνούν με αυτούς που ισχυρίζονται ότι στο σύγχρονο ποδόσφαιρο κυριαρχούν οι άμυνες δεν έχουν παρά να δουν μερικά στιγμιότυπα από το παιχνίδι της Αυστρίας εναντίον της Ελβετίας. Στον εν λόγω αγώνα οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων θαρρείς και σκοράρουν... ακόμη. Στο ημίχρονο η Αυστρία θα προηγηθεί με 5-4! Στο δεύτερο μισό του αγώνα θα επιτευχθούν μόνο... τρία γκολ. Τελικό σκορ 7-5 υπέρ της Αυστρίας.
Το πιο σκληρό παιχνίδι της διοργάνωσης ήταν αυτό ανάμεσα στους δύο βασικούς διεκδικητές Ουγγαρία και Βραζιλία. "Η μάχη της Βέρνης", όπως θα μείνει στην ιστορία, θα σημαδευτεί από τρεις αποβολές παικτών καθώς και από επεισόδια στον αγωνιστικό χώρο. Με το σφύριγμα της λήξης, τη σκυτάλη από τους ποδοσφαιριστές θα παραλάβουν οι φίλαθλοι. Η σύρραξη που θα γενικευθεί θα διαρκέσει για αρκετές ώρες αργότερα στους δρόμους της ελβετικής πρωτεύουσας.
Ο τίτλος της "κλωτσιάς του Μουντιάλ" δεν αφορούσε κάποια προσπάθεια που κατέληξε στα δίχτυα αλλά αυτή του Γερμανού Βέρνερ Λίμπριχ που σταμάτησε... στον αστράγαλο του Πούσκας. Η Ουγγαρία θα νικήσει με 8-3 αλλά το πλήγμα από τον σοβαρό τραυματισμό του "καλπάζοντος συνταγματάρχη" θα είναι μεγάλο. Οι δύο ομάδες θα ξανασυναντηθούν στον τελικό όπου η Ουγγαρία, με τον Πούσκας σε άσχημη κατάσταση, θα ηττηθεί με 3-2.
Χιλή, 1962
Ουδέποτε οι Ουρουγουανοί φημίζονταν για τον... ιπποτικό τρόπο που αποδέχονταν την ήττα. Παρ' όλα αυτά, η εμφάνιση του Γιουγκοσλάβου Σεκούλαρατς ήταν σε τέτοιο βαθμό εντυπωσιακή που, παρά την ήττα τους με 3-1 από τους "πλάβι", θα τον περιφέρουν στο τέλος του αγώνα στις πλάτες τους.
Στο ίδιο Παγκόσμιο Κύπελλο το παιχνίδι που ασφαλώς έχει μείνει περισσότερο από κάθε άλλο στη μνήμη των φιλάθλων είναι ο αγώνας που στα βιβλία του ποδοσφαίρου αναγνωρίζεται ως "η μάχη του Σαντιάγκο". Η Χιλή αγωνίζεται κόντρα στην Ιταλία σε ένα ματς πρωτοφανούς σκληρότητας. Τα χτυπήματα "εκτός φάσης" διαδέχονται το ένα το άλλο, με αποκορύφωμα μια αγκωνιά του Χιλιανού Σάντσεθ στον Ιταλό Μάσιο που θα έχει ως αποτέλεσμα το σπάσιμο της μύτης του τελευταίου. Ολες οι εφημερίδες του κόσμου θα κάνουν λόγο την επόμενη ημέρα για Γ' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αργεντινή, 1978
Οι περισσότεροι Αγγλοι και Σκωτσέζοι γνωρίζουν ασφαλώς κατά πού "πέφτει" η γεωγραφική τοποθεσία της πατρίδας των άσπονδων φίλων τους, των Γάλλων. Ενδεχομένως να γνωρίζουν και αρκετά ανέκδοτα για τους Παριζιάνους και την πόλη τους. Αμφιβολίες ωστόσο εκφράζονται σχετικά με το επίπεδο των γεωγραφικών τους γνώσεων γύρω από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Παραμονές Παγκοσμίου Κυπέλλου και μια σκωτσέζικη εφημερίδα θα κυκλοφορήσει με πρωτοσέλιδο τίτλο "Και τώρα το... Ρίο!". Βεβαίως όπου Ρίο βλέπε Μπουένος Αϊρες.
ΗΠΑ, 1994
Ο Ζαν-Κλοντ Παγκάλ ήταν τόσο εκνευρισμένος από τον αποκλεισμό του από την τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου που θα ταξιδέψει από τη Μαρτίγκ στο Παρίσι, όπως θα παραδεχθεί, 'για να μαυρίσω το μάτι του προπονητή μου".
Λαϊκό άθλημα της ... "μπουρζουαζίας"
Ηχεί παράδοξο αλλά ο βασιλιάς των λαϊκών αθλημάτων, το ποδόσφαιρο, έλκει την καταγωγή του από την άκρατη αριστοκρατία. Λίγοι ίσως γνωρίζουν πώς ξεκίνησε η ιστορία του αθλήματος που μας καθηλώνει στο φετινό Παγκόσμιο Κύπελλο. Οι κανόνες του παιχνιδιού κωδικοποιήθηκαν τον προ-περασμένο αιώνα στη Βρετανία. Το 1863, η σύσταση της Ενωσης Ποδοσφαίρου (FA) της Βρετανίας, συνέπεσε με την περίοδο εδραίωσης της βιομηχανικής επανάστασης. Πρώτη η μπουρζουαζία της βικτωριανής εποχής έσπευσε να υποστηρίξει το άθλημα. Ο απώτερος στόχος φυσικά δεν ήταν το ενδιαφέρον για τη σωματική ευεξία και την άθληση των εργατών αλλά η προσπάθεια αποπροσανατολισμού και απομάκρυνσης τους από τον συνδικαλισμό. Και ενώ το ποδόσφαιρο ξεκίνησε εξυπηρετώντας τα καπιταλιστικά σχέδια και αφήνοντας μάλλον αδιάφορη την εργατική τάξη, ένα τυχαίο γεγονός άλλαξε την ροή της ιστορίας. Συνέβη το 1890, όταν μια αγγλική ομάδα προλετάριων κατατρόπωσε με 11-1 την αντίπαλη ομάδα που αποτελούνταν από αριστοκράτες. Ο λαός -αγανακτησμένος από την καταπίεση της αριστοκρατίας ανακάλυψε ένα νέο πεδίο για να ... βγάζει τα απωθημένά του. Το ποδόσφαιρο άρχισε να κερδίζει έδαφος στην λαϊκή συνείδηση. Οι μπάλες εμφανίστηκαν στις φτωχογειτονιές και τις αλάνες και η ελίτ περιφρόνησε οριστικά το 'μπανάλ" νέο άθλημα. Εκτοτε το ποδόσφαιρο, που αποκαλείται "η πιο λαϊκή από τις τέχνες", αντικατοπτρίζει, από γενιά σε γενιά, το άθλημα που προσομοιάζει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στον χαρακτήρα του απλού λαού.
Ο δρόμος παραμένει πάντα το κυριότερο φυτώριο νέων ταλέντων. Οι προπονήσεις και ο εξοπλισμός δεν απαιτούν δαπάνες. Ίσως για αυτό οι φτωχογειτονιές της Λατινικής Αμερικής ανέδειξαν τους ενδοξότερους ποδοσφαιριστές. Ακόμη και επί των ημερών μας δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το όνειρο κάθε πιτσιρίκου στον τρίτο κόσμο είναι να γίνει ο νέος Πελέ, ή ο Μαραντόνα της εποχής του. Γιατί το ποδόσφαιρο είναι ταπεινό άθλημα. Αρκεί μια μπάλα και μια αλάνα για να εκπληρωθούν τα όνειρα ενός πιτσιρίκου που δεν διαθέτει τίποτε άλλο από εξαιρετική ικανότητα στα πόδια. Φαντάζεστε έναν μικρό από τις φαβέλες (φτωχογειτονιές) της Λατινικής Αμερικής να επιδίδεται στο σκι ή στη Φόρμουλα 1;
Το ποδοσφαιρικό στυλ κάθε χώρας φανερώνει πολλά για τον λαό της. Οι Βρετανοί, λ.χ., παίζουν "αφτιασίδωτο" ποδόσφαιρο χωρίς εντυπωσιακές πιρουέτες. Οι παίκτες της Αργεντινής, αντιθέτως, έχουν στο αίμα τους το τάνγκο των λαϊκών συνοικιών, το οποίο δεν είναι καθόλου "υπαινικτικό" αλλά απαιτεί από τους χορευτές να γαντζώνονται ορμητικά ο ένας πάνω στον άλλο, να μπλέκουν τα άκρα τους· έτσι και στο γήπεδο, οι Αργεντίνοι παίζουν άγρια, κλωτσούν τον αντίπαλο σαν να ήταν ο παρτενέρ τους σε ένα επιθετικό τάνγκο.
Οι λατινοαμερικανικές ομάδες παίζουν γενικώς φιγουρατζίδικη μπάλα αλλά κρατώντας μια στάση ελαφρώς ειρωνική. Η πονηριά αυτή που αποπνέουν είναι η ίδια πονηριά που πιθανώς επεδείκνυαν στους δρόμους για να επιζήσουν. Οι Βραζιλιάνοι είναι οι πιο δημιουργικοί αλλά και οι πιο συναισθηματικοί από όλους. Θυμηθείτε τον εξτρέμ της Μποταφόγκο Γκαρίντσα: έμοιαζε σαν τον σολίστ τη στιγμή που ακούγονται οι πρώτες νότες του αλέγκρο ­ ανυπόμονος, περίμενε τη σειρά του σαν για να απελευθερωθεί το σώμα του.
Το ποδόσφαιρο είναι ελευθερία, τραγουδούσε ο Μπομπ Μάρλεϊ. Ελευθερία στην κίνηση και ελευθερία στο όνειρο. Από τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές ομάδες άρχισαν να δέχονται παίκτες από τις αποικίες τους, κάθε παιδάκι στην Αφρική που κυνηγούσε ξυπόλητο αλλά με πάθος μια μπάλα ονειρευόταν να γίνει ένας Μιλά, ένας Γουεά ή ένας Ντεσαγί.
Το ποδόσφαιρο φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους, επιτρέποντάς τους να μοιραστούν τα ίδια συναισθήματα ­ αγωνία, χαρά, απογοήτευση, ενθουσιασμό ­ σε μια εμπειρία που έχει καθαρτικές ιδιότητες. Ενας αγώνας, με τα συλλογικά συναισθήματα που προκαλεί, καλλιεργεί αναμφισβήτητα την αίσθηση ότι κάποιος ανήκει σε μια κοινότητα.
Ελλάς και Μουντιάλ
Σε ό,τι αφορά την .. τηλεοπτική ιστορία μας στα Μουντιάλ για την Ελλάδα ήταν πάντοτε ένα κοινωνικό φαινόμενο. Το 1966 οι φίλαθλοι συνωστίζονταν έξω από τα 2-3 μεγάλα πολυκαταστήματα που είχαν στις προθήκες τους τηλεοπτική οθόνη για να δουν τους αγώνες σε μαγνητοσκόπηση. Το 1970 ελάχιστα σπίτια διέθεταν ασπρόμαυρους δέκτες και η διαφορά ώρας με το Μεξικό άφηνε ξάγρυπνη την Αθήνα και τις άλλες μεγάλες πόλεις, και ολόκληρες γειτονιές μαζεύονταν στα σπίτια των λιγοστών τυχερών που διέθεταν τδέκτες.
Και όταν μερικά χρόνια αργότερα ήλθε η έγχρωμη τηλεόραση, οι πλούσιοι Έλληνες δεν είχαν ανάγκη να τους εξηγήσει ο σπορτκάστερ ότι τα σκούρα παντελονάκια ήταν των Γερμανών και τα ανοικτόχρωμα των Ολλανδών.
Και από το 1978 το μουντιαλικό μεθύσι το απολάμβαναν πια οι φίλαθλοι χωρίς κανέναν περιορισμό. Από τότε και στα 28 χρόνια που ακολούθησαν, ακόμα και πριν εφευρεθεί ο τρόπος μέτρησης της τηλεθέασης, ακόμη και οι μη φίλαθλοι παραδέχονταν ότι στον μουντιαλικό μήνα δεν υπήρχε για την πλειοψηφία των Ελλήνων τίποτε πιο σημαντικό από την κορυφαία γιορτή του ποδοσφαίρου..
Η ιστορία των Μουντιάλ δεν είναι μόνο ένα ποδοσφαιρικό παραμύθι ή ένα παγκόσμιο σίριαλ με επεισόδια που αιχμαλωτίζουν το κοινό κάθε τέσσερα χρόνια, αλλά και η ζωντανή ιστορία της τεχνολογικής εξέλιξης που δεν μπορούσε παρά να υπηρετεί την πιο δημοφιλή ποδοσφαιρική διοργάνωση.
Και παρακολουθώντας κανείς αυτήν την ποδοσφαιρική πανσπερμία, δεν βλέπει μόνο την μπάλα, αλλά και την πορεία των χωρών, τα έθιμά τους, τη συμπεριφορά τους και τα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά. Σταθείτε, λοιπόν, για μια ακόμη φορά μπροστά στους καθρέφτες του πλανήτη και απολαύστε το θέαμα που κάποτε ήταν δωρεάν και σήμερα αξίζει τρισεκατομμύρια.
Α ... να μην ξεχάσω και τις άλλες πτυχές του θέματος:
Ποδόσφαιρο και γυναικεία ματιά ή (αν προτιμάτε) οι πιο γοητευτικοί παίκτες του Μουντιάλ.
Το κειμενο υπάρχει εδώ:
http://www.in.gr/sports/article.asp?lngEntityID=715235&lngDtrID=246
Οι φτωχοί συγγενείς του Μουντιάλ. Άλλο ενδιαφέρον κείμενο εδώ:
http://www.sport24.gr/html/ent/120/ent.123120.asp
Τα γήπεδα της διοργάνωσης. Δείτε τα εδώ:
http://www.sport24.gr/html/ent/236/ent.122236.asp
Και τέλος, πρόγραμμα, όμιλοι και ώρες μετάδοσης εδώ:
http://www.sport24.gr/wcfixtures.asp

Permalink για το "Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για το Μουντιάλ και ... μερικά ακόμη"