"Προσπαθώ σκληρά να μην είμαι το ίδιο πράγμα πάνω από τρία λεπτά στη σειρά, γιατί κάνει κακό στην υγιεινή της αισθητικής", έγραφε ο Φερνάντο Πεσόα!

Αλλεπάλληλες οι μεταμφιέσεις που επιστρατεύει στο έργο του. Τόσες που να αναρωτιέται κι ο αναγνώστης του -αλλά συχνα κι ο ίδιος- πού βρίσκεται ο πραγματικός Πεσόα. (Το όνομά του σημαίνει έτσι κι αλιώς "πρόσωπο"). Παντού και πουθενά, η πιθανότερη απάντηση. Λόγος εν πλήρη ποιητική αδεία, που εύκολα θα ανακαλούσε το νούμερο της παντομίμα που έκανε διάσημο τον Mαρσέλ Mαρσό: αιωρούμενος ανάμεσα στη χλεύη και τη μελαγχολία, ο μίμος αφαιρεί ένα προς ένα τα προσωπεία του. Tο πρόσωπό του μεταβαίνει από τη θλίψη στην ευθυμία, από την απόγνωση στη γαλήνη· μόνο που στο τέλος, καθώς παλεύει να βγάλει την τελευταία μάσκα, εκείνη που τον δείχνει ανέκφραστο, ανακαλύπτει πως είναι κολλημένη στη σάρκα του.

"Ξέρεις τι είναι να γράφεις με δεκάδες ψευδώνυμα και να γνωρίζεις ότι δεν θα σου αποδοθεί ποτέ αυτό που (ίσως) δικαιούσαι" έγραφε. Στα "ετερώνυμά" του διαλέγει 72 !! μάσκες. Πρόσωπα υπαρκτώς ανύπαρκτα και εν τούτοις παραλόγως υπαρκτά. Mε την πέννα του μιλούν ο Aλμπέρτο Kαέιρο, ο Pικάρντο Pέις, ο Aλβαρο ντε Kάμπος, ο Aλεξάντερ Σερτς, ο Mπερνάντο Σοάρες, ο Aντόνιο Mόρα κι άλλοι. Δεν είναι ψευδώνυμα αυτά· είναι «φανταστικές προσωπικότητες, που ενσαρκώνουν το συγγραφέα έξω από τη δική του προσωπικότητα», καθώς εξηγούσε ο ίδιος. Παράλογο? Κι όμως ένα απόσπασμα αρκεί:

... Κάποια άλλη φορά βρήκα ένα απόσπασμα από δικό μου κείμενο γραμμένο στα γαλλικά. Θα πρέπει να το έγραψα πριν δεκαπέντε χρόνια. Ποτέ δεν πήγα στην Γαλλία, ποτέ δεν συζήτησα με Γάλλους, ποτέ δεν χρησιμοποίησα αυτή την γλώσσα, ώστε τώρα να την έχω ξεσυνηθίσει. Σήμερα διαβάζω τόσο καλά γαλλικά όσο και τότε. Είμαι μεγαλύτερος, έχω τώρα περισσότερο πρακτική σκέψη ? θα έπρεπε λοιπόν να έχω προοδεύσει. Κι όμως, αυτό το γαλλικό κείμενο που έγραψα στο μακρινό παρελθόν, δείχνει μια σιγουριά στην χρήση της γαλλικής γλώσσας, σιγουριά που δεν έχω σήμερα... Το ύφος είναι άνετο. Και εγώ δεν θα μπορούσα να γράψω με άνεση σε αυτή την γλώσσα. Υπάρχουν ολόκληρα αποσπάσματα, τέλειες φράσεις, μορφές και τρόπος έκφρασης που δείχνουν μια γνώση αυτής της γλώσσας που τώρα μου έχει διαφύγει, χωρίς να θυμάμαι ότι την είχα ποτέ άλλοτε. Πώς εξηγείται αυτό; Ποιόν αντικατέστησα μέσα στον εαυτό μου;

Ξέρω καλά ότι είναι εύκολο να διατυπώσω μια θεωρία σχετικά με την ρευστότητα των πραγμάτων και των ψυχών, να συνειδητοποιήσω ότι είμαστε ένα ενδόμυχο χρονικό διάστημα της ζωής, να φανταστώ ότι δεν είμαστε παρά μια μεγάλη ποσότητα όντων, ότι τάχα είμαστε ο εαυτός μας και ότι κάποτε υπήρξαμε άλλοι πολλοί. Όμως σε αυτό το σημείο, υπάρχει κάτι διαφορετικό από ένα χρονικό διάστημα που διανύει η προσωπικότητα μέσα στα ίδια τα περιθώρια: υπάρχει το άλλο απόλυτο, ένα άγνωστο ον, που κάποτε ήταν εγώ. Ας χανόταν, όσο θα μεγάλωνε η ηλικία μας, η φαντασία, η συγκίνηση, ο βαθμός της εξυπνάδας, η ποιότητα των αισθημάτων. Αυτά όλα, αν και θα με λυπούσαν, δεν θα με εξέπλητταν. Όμως γιατί όταν διαβάζω τα παλιά κείμενα νομίζω ότι βρίσκομαι κοντά σε έναν άγνωστο; Πού τάχα βρίσκομαι όταν βλέπω τον εαυτό μου από μακριά, στην άλλη όχθη;

Άλλες πάλι φορές συναντώ κομμάτια από κείμενα που δεν θυμάμαι να έχω γράψει-πράγμα που δεν είναι αξιοπερίεργο-αλλά που ούτε καν θυμάμαι να μπορούσα να γράψω... Και αυτό είναι που με τρομάζει. Μερικές φράσεις ανήκουν σε κάποιον με εντελώς διαφορετικό τρόπο σκέψης. Είναι σαν να βλέπω μια παλιά προσωπογραφία μου με άλλο παράστημα, με άγνωστα χαρακτηριστικά, αλλά, που είναι αναμφίβολα δική μου, τρομακτικά δική μου.

Στο τέλος αυτής της μέρας μένει αυτό που έμεινε και χθες και που θα μείνει και αύριο: η απεριόριστη και ανικανοποίητη αγωνία να είσαι πάντα ο ίδιος και κάποιος άλλος.....

Πόσα προσωπεία φοράμε, κι άλλα τόσα κάτω απ' αυτά στην όψη πάνω της ψυχής μας;

Kι ύστερα, όταν η ψυχή ξεμασκαρεύεται, από μια στιγμιαία ιδιοτροπία, ποιος θα μπορούσε να το πει πως είναι αυτή η μάσκα η τελευταία και πως το πρόσωπο απόμεινε γυμνό;

H μάσκα η αληθινή δεν ξέρει ότι βρίσκεται πίσω απ' την άλλη μάσκα, αλλά κοιτάζει μέσα της, με μάτια όμοια μασκαρεμένα.

Permalink για το ""Μια κραυγή στη σιωπή και μια βόμβα βυθού είσαι μέσα μου...""