"Ευτυχώς, που τις μέρες της ξηρής καταιγίδας δεν πήρε φωτιά ο Μυλοπόταμος" είπε φίλος γνωστός για το ιδιόρρυθμο χιούμορ του σήμερα. Γιατί το λες? ρώτησε κάποιος αφελώς.
Η απάντηση: "Γιατί θα μαστούρωνε όλη η Ελλάδα".

Πονεμένη ιστορία ο Μυλοπόταμος. Κάποτε στέγασε όλη την ηρωική αντίσταση της Κρήτης. Τα όπλα φύλαξαν το νησί από τους κατακτητές. Κάθε απόκρυμνη χαράδρα του Μυλοποτάμου είχε να διηγηθεί και μία ένδοξη ιστορία. Τόπος άγριος, τρομακτικός για τον "ακάτεχο" που λένε οι κρητικοί. Δύσβατος και κακοτράχαλος. Η ζωοκλοπή ξεκίνησε ως πράξη παλληκαριάς ή ως ανάγκη. Οι κρητικοί έκλεβαν τα ζώα του Αγά ή έκλεβαν τα ζώα του προύχοντα γιατί πεινούσαν. Και έπειτα σε καιρούς ειρήνης -που όλα αυτά δεν ήταν αναγκαία- οι κακές συνήθειες ρίζωσαν. Κάθε σπίτι συνέχισε να διατηρεί το οπλοστάσιό του. Μία κακώς εννοούμενη παράδοση ήθελε κάθε πατέρα να μυεί προσωπικά τον γιό του στην οπλοχρησία , μόλις το παιδί συμπλήρωνε τα 11 χρόνια του. Στα γλέντια και τους γάμους για δεκαετίες ολόκληρες χιλιάδες σφαίρες ξοδεύονταν με τις ευλογίες ή έστω τα αμήχανα χαμόγελα των πολιτικών. Αργότερα μάλιστα, άρχισαν να δημιουργούνται και νέες μπίζνες. Φορτηγάκια έκαναν την εμφάνισή τους σε κάθε πανηγύρι και νοίκιαζαν όπλα ή πουλούσαν σφαίρες στους μερακλωμένους.
Σε ένα τέτοιο περιστατικό, έχασα προ ετών την Σουζάνα. Η Σουζάνα ήταν ξαδέρφη μου, καλεσμένη κι εκείνη στο γάμο που γινόταν στο Μυλοπόταμο. Στεκόταν παράμερα με την οικογένειά της όταν μία αδέσποτη σφαίρα κατέληξε πάνω της. Ορκίστηκα να μην ξαναπάω σε "γάμο με πυρομαχικά". Αλλά δεν ήταν μόνο οι γάμοι. Ήταν ένα μικρόβιο που εξαπλωνόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Στην δεκαετία του 80 στους δρόμους, στα καφενεία, στις αυλές έβλεπες ανθρώπους να δοκιμάζουν όπλα. Να τα καθαρίζουν, να τα χαϊδεύουν. Υποχείρια ήδη ενός κυκλώματος εμπόρων που γιγάντωνε στο Μυλοπόταμο και είχε αναλάβει τον "εξοπλισμό" της περιοχής.
Οι ταμπέλες των χωριών ήταν ο αγαπημένος στόχος κάθε πιστολέρο. Και έπειτα ο επισκέπτης αντικρύζοντάς τες διάτρητες από σφαίρες, ήξερε αμέσως που ακριβώς βρισκόταν.
Το ίδιο διάστημα όμως το κράτος γύριζε επιδεικτικά την πλάτη στους Μυλοποταμίτες. Ο παλιός δρόμος (εθνική οδός κάποτε) που συνέδεε τα 100 περίπου χωριά του Μυλοποτάμου με τον υπόλοιπο κόσμο, είχε εγκαταλειφθεί. Η μετακίνηση τον χειμώνα ήταν τραγική. Οι οικογένειες με παιδιά έφευγαν από τα χωριά για το Ηράκλειο ή το Ρέθυμνο. Όσοι έμειναν έμαθαν στην απομόνωσή τους. Τα σχολεία έκλειναν το ένα πίσω απ' τ' άλλο. Μείναν μερικά μόνο στα κεφαλοχώρια. Αλλά η συγκοινωνία δύσκολη. Τον χειμώνα σχολείο σήμαινε "γαλώτσες, αδιάβροχο και ώρες περπάτημα στις χαράδρες όταν ο δρόμος έκλεινε από τις κατολισθήσεις". Σύντομα οι περισσότεροι το ξανασκέφτονταν. Και επέστρεφαν στις στάνες και τα μιτάτα. Τα γράμματα ήταν πολυτέλεια.
Η περιοχή ζούσε από τις ελιές και τα αμπέλια της. Κρασί, λάδι, σταφίδα. Ο καιρός σπάνια τους έκανε το χατήρι να μαζέψουν άβρεχτη τη σταφίδα τους (τέλη Σεπτεμβρίου για την όψιμη περιοχή) ενώ το λάδι ήταν από χοντρολιές και δεν ανήκε στα "μοσχοπουλούμενα". Κρασί και ρακή τα μόνα σίγουρα και πετυχημένα προϊόντά τους. Στα τέλη της δεκαετίας του 80 (ίσως και λίγο αργότερα) βγήκε το περιβόητο πρόγραμμα οριστικής εγκατάλειψης των αμπελώνων από την ΕΟΚ. Επιδοτούσε ουσιαστικά το τέλος της καλλιέργειας στην περιοχή. Όχι την δημιουργία μίας νέας. Απλά την εγκατάλειψη της υπάρχουσας. Οι Μυλοποταμίτες έσπευσαν να επιδοτηθούν. Στην αναμπέλωση, που ακολούθησε, δεν είχε μείνει αμπέλι για να συμμετάσχει.
Εν τω μεταξύ, ο τόπος συνέχιζε να βιώνει την απόλυτη απομόνωσή του. Ο καινούριος εθνικός δρόμος παρέκαμψε τον Μυλοπόταμο. Οι ζωοκλοπές εντάθηκαν. Η αγροφυλακή συρρικνώθηκε. Κάποιοι αναζητούσαν νέους τρόπους βιοπορισμού. Μπορεί να κάνω λάθος αλλά τότε θαρρώ -και κάπως έτσι- άρχισε η στροφή στην χασισοκαλλιέργεια. Εύκολο χρήμα, δύσβατες περιοχές, τόποι "φυλαγμένοι από τα όπλα". Ο συνθήκες ήταν ιδανικές. Στις αρχές της δεκαετίας του 90 το χασίς Μυλοποτάμου είχε γίνει ήδη πρώτη φίρμα στις χώρες που τα ναρκωτικά ήταν ελεύθερα. Και στις άλλες προφανώς. Οι "εξαγωγές" από το νησί απρόσκοπτες. Το χρήμα πλημμύριζε το Μυλοπόταμο. Το νοιωθες παντού. Σπίτια αναστηλώνονταν, χλιδάτα τζιπ εμφανίζονταν και τα ξενυχτάδικα στις γύρω πόλεις θεωρούσαν τους μυλοποταμίτες τους καλύτερους πελάτες πια.
Οι αρχές απλώς παρακολουθούσαν. Και ξαφνικά -όταν πλεόν η κατάσταση είχε παγιωθεί- κατά τα τέλη του 1998 αποφάσισαν να αρχίσουν τις παρεμβάσεις. Αργά. Πολύ αργά. Έμποροι ναρκωτικών και όπλων στήσαν κυκλώματα που θέριεψαν πια στην περιοχή. Ο Νομάρχης βρέθηκ κυκλωμένος σε μία επίσκεψη από οπλισμένους μαυροπουκαμισάδες. Τα ΕΚΑΜ λίγο αργότερα αφοπλίστηκαν και μαντρώθηκαν μέρες σε μία στάνη, στα πλαίσια μίας θεαματικής επιχείρησης πιστολέρο. Η ΕΙΔΑΣΥΔΕ τα βρήκε σκούρα στην πρώτη μάχη. Ειδικές μονάδες ήρθαν από την Αθήνα. Οι Μυλοποταμίτες απέκρουαν σθεναρά κάθε προσπάθεια.
Από το 1999 και μέχρι σήμερα οι Αστυνομικές επιχειρήσεις κάθε χρόνο ξερριζώνουν περίπου 35.000-45.000 δενδρύλια ινδικής κάνναβης από την περιοχή. Ποσοστό που θεωρείται ελάχιστο. Τις περισσότερες φορές ο ιδιοκτήτης της έκτασης είναι αμέτοχος. Ζει αλλού. Ακόμη κι όσοι ξέρουν τι συμβαίνει φοβούνται να μιλήσουν. Οι βοσκοί λοξοδρομούν όταν συναντιούνται με τους χασισοκαλλιεργητές.
Κι όμως στα χωριά του Μυλοποτάμου συναντάς την απόλυτη αντίφαση. Ξωμάχοι της ζωής που έμειναν σε σχεδόν ερημωμένους οικισμούς, φιλότιμοι και καλοκάγαθοι. Κλειστές κοινωνίες που κοιτούν με σκεπτικισμό τον ξένο, αλλά πρόθυμα του παρέχουν φιλοξενία. Σχήμα οξύμωρο? Κι όμως.
Πριν δύο χρόνια κάποιοι φωτισμένοι άνθρωποι σκέφτηκαν ότι αντί για καταστολή στο Μυλοπόταμο χρειάζεται ένα άλλο σχέδιο. Πολιτιστική επίθεση!!
Ξεκίνησαν δειλά κάποια προγράμματα επιμόρφωσης και τα 'χασαν με την απήχηση που συνάντησαν. Το Κράτος σύντομα έκοψε τις επιχορηγήσεις και ξανάστειλε τα ΕΚΑΜ.
Ειδήσεις σαν την χθεσινή φοβάμαι ότι θα τις ακούτε συχνά. Προσωπικά, όποτε τις ακούω ντρέπομαι γιατί ο Μυλοπόταμος είναι ο τόπος καταγωγής μου. Και θα μπορούσε να είχε καλύτερη τύχη.

Permalink για το "Η πονεμένη ιστορία του Μυλοποτάμου"