Tabs: Blog | About Me |

Δευτέρα, Οκτωβρίου 9

Αποκεφαλίζοντας τον Ιδομενέα ...



Αναψηλάφιση στα αυτονόητα. Ακόμη και στο δικαίωμα της Τέχνης να προκαλεί.
Ο κόσμος μας γεμίζει ενοχλητικά από "μαϊμούδες" Ταλιμπάν, που μοιάζουν χειρότεροι
(παρ' ότι κακέκτυπα) των αυθεντικών. Εξηγούν, παρεξηγούν, κρίνουν, κατακρίνουν με την απαλάδα των κατ' επίφασιν "αναμάρτητων".
Σαν κάθε προσπάθεια κατανόησης και καταλλαγής να ξανασταυρώνεται.
Σαν να ενσκύπτουν νέες πυρές με αλλαλάζοντες, πρόθυμους να οδηγήσουν
επί παραδειγματισμώ, εκεί ό,τι ξέφυγε από το "μαντρί" ανά τους αιώνες.

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ,
μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.
Και τώρα κάθημαι και απελπίζομαι εδώ.


Ο ovi πρόσφατα εκνευρίστηκε με όλα αυτά. Ήμουν πιο συναινετική αλλά τελικά θαρρώ πως είχε δίκιο. Μία πρόσφατη κουβέντα για την "δαιμονοποίηση" του Καζαντζάκη από ανθρώπους, που ένοιωσαν κοντά στις διδαχές του θεού, μου ξαναθύμισε τα σημεία των καιρών με τον Ιδομενέα. Η νέα μετάλλαξη της τρομοκρατίας δεν χρειάζεται καν αυτοπυρπολούμενους και βόμβες. Η ιδέα της απειλής τους και μόνο αρκεί για να μας κάνει να επανεξετάζουμε τα αυτονόητα. Και να υποχωρούμε σε μία νέα εκδοχή λογοκρισίας: την συνετή αυτολογοκρισία, προκειμένου να μην υπάρξουν αφορμές για βαρβαρισμούς.
Ποιά αλήθεια διαφορά υπάρχει μεταξύ του Ορθοδόξου αιτήματος να απαγορευτεί η προβολή του Κώδικα Ντα Βίντσι στις κινηματογραφικές αίθουσες από την πρόσφατη περιπέτεια του Ιδομενέα στο Βερολίνο; Η αφετηρία του συλλογισμού είναι κοινή. Πόσοι αντέχουν να ακούνε και να κρίνουν;

Με τρώγει την καρδίαν και τον νουν αυτή η τύχη,
διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.


Η ελευθερία του καλλιτέχνη ξανά στο εδώλιο. Η αιρετική εκδοχή του σκηνοθέτη Χανς Νόιενφελς στην όπερα "Ιδομενέας" του Μότσαρτ τρομάζει τους ιθύνοντες της Βερολινέζικης όπερας που προληπτικά ματαιώνουν την παράσταση. Μεταλλαγμένες λογοκρισίες με ένα αέρινο πέπλο συγκατάβασης. Λιγότερο τρομερές από τον Μεσαίωνα. Σχεδόν συμπονετικές.
Επιστρέφω στον σκηνοθέτη: "Το συγκεκριμένο έργο είναι περισσότερο του Νόιενφελς και λιγότερο του Μότσαρτ" έγραψε χαρακτηριστικά προ ημερών ένας γερμανός κριτικός, προσθέτοντας ότι "ένα αναμφισβήτητο αριστούργημα του συνθέτη δεν θα πρέπει να αμαυρωθεί από το υπερτονισμένο "εγώ" ενός σκηνοθέτη του 21ου αιώνα". Ίσως όμως καμία κουβέντα να μην είχε λεχθεί αν δεν υπήρχε το επίμαχο τέλος στον κατά Νόιενφελς Ιδομενέα. Ο ήρωας εκεί, αποκεφαλίζει τους Θεούς του (Ιησού, Μωάμεθ, Βούδα και εν τέλη Ποσειδώνα) και ο σκηνοθέτης αντιτάσσει τον "θρίαμβο του ανθρώπινου πνεύματος έναντι κάθε οργανωμένης θρησκείας" όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά. Ενοχλητική σκέψη για πολλούς!!

Α, όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μη προσέξω;

Ο Ιδομενέας στην κατά Βιργίλιο εκδοχή είναι ο ταλαιπωρημένος άρχοντας της Κρήτης που επιστρέφοντας από τον Τρωικό πόλεμο συναντά θαλασσοταραχή. Υπόσχεται τότε στον Ποσειδώνα ότι αν γλιτώσει θα του θυσιάσει το πρώτο όν που θα αντικρύσει φθάνοντας στο νησί του. Ο Θεός μερεύει τις θάλασσες και στήνει τα "δίχτυα" του .
Ο Ιδάμανθης, γιός του Ιδομενέα, τρέχει να προϋπαντήσει τον πατέρα του.
Εκείνος, ένας νέος τραγικός Αβραάμ, συνειδητοποιεί το τίμημα της ζωής του. Κάποτε αποφεύγει να εκπληρώσει το τάμα. Ο Ποσειδώνας οργίζεται και στέλνει τον λοιμό στην Κρήτη. Ο Ιδάμανθης ταυτόχρονα ερωτεύεται της Ιλιάδα, τρωάδα αιχμάλωτη των κρητικών και κόρη του Πρίαμου.
Εκείνη (το αντίστροφο της ελαφρόμυαλης Ωραίας Ελένης) αρνείται να υποκύψει
-καίτοι ερωτευμένη με τον Ιδάμανθη- φοβούμενη τις νέες αιματοχυσίες που
θα προκαλούσε στους δύο λαούς μία τέτοια αφορμή. Ο πατήρ Ιδομενέας της εξομολογείται το "τάμα" του. Σε μία κορυφαία στιγμή του δράματος Ιδομενέας και Ιλιάδα εκλιπαρούν τον Ποσειδώνα να θυσιαστούν και οι δύο στη θέση του Ιδάμανθη. Απροσδόκητα σπλαχνικός ο θεός της Τρίαινας τους απαλλάσσει όλους μεγαλόθυμα. Ο Ιδάμανθης και η Ιλιάδα ζουν ευτυχισμένοι, κληρονομώντας το βασίλειο της Κρήτης και γεφυρώνοντας τις έχθρες των δύο λαών.

Αλλά δεν ήκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον:
Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω.


H όπερα "Ιδομενέας" πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μόναχο το 1781, όταν ο Mozart ήταν 25 ετών. Ο λιμπρετίστας του έργου, κληρικός Τζιοβάνι Μπατίστα Βαρέσκο βασίστηκε στο πεντάπρακτο δράμα του Αντουάν Ντανσέ "Idoménée". Ο Μότσαρτ στον Idomeneo επιστράτευσε για πρώτη φορά σε όπερά του κλαρινέτα, ενώ χρησιμοποίησε χαρακτηριστικά το φλάουτο, το όμποε και το φαγκότο.
250 χρόνια μετά τη γέννηση του συνθέτη, ο Ιδομενέας ξαναδικαιώνει την ετυμολογία του
ως προς το δεύτερο σκέλος (Ιδαίας μένος, δηλαδή το μένος της νήσου Ιδαίας).
Τραγικός ήρωας πια (με την διάσταση που του δίνει ο νέος σκηνοθετικός "πατέρας" του) "αποκεφαλίζεται" πριν προλάβει να αποκεφαλίσει τους Θεούς του.
Στο όνομα της πολυπολιτισμικής ανοχής.


Ετικέτες

buzz it!


Permalink για το "Αποκεφαλίζοντας τον Ιδομενέα ..."

4 Comments:

Blogger ovi said...

Σε ευχαριστώ για τη μνημόνευση. Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια στο όνομα του σεβασμού έχουμε κάνει πολλά βήματα πίσω χωρίς να φαίνεται ότι θα κάνουμε βήματα μπροστά. Πολύ περισσότερο η τέχνη φαίνεται να είναι το μόνιμο θύμα αυτών των ‘οπισθοχωρήσεων.’ Ένα μικρό παράδειγμα, στη Φιλανδία αυτή τη στιγμή γίνεται μια μεγάλη έκθεση με έργα-εικόνες από το Άθως. Σε ραδιοφωνική εκπομπή του σταθμού που φιλοξενεί και το δικό μου πρόγραμμα, σε άλλη εκπομπή στην περσική γλώσσα ο παραγωγός-παρουσιαστής μίλησε για την δυτική ειδωλολατρία και τη μανία των χριστιανών με της εικόνες κάνοντας υποδείξεις για την μόνη πραγματική λατρεία. Εγώ από την πλευρά μου δεν μπορούσα οχι μόνο να απαντήσω από την εκπομπή μου, ούτε απλά να κάνω μια υπόδειξη περί τέχνης γιατί αν το έκανα δεν θα έδειχνα τον απαραίτητο ‘σεβασμό!’ πάμε λίγο παρά κάτω; Για να μην ενοχλήσω ...όπως μου ειπώθηκε θα ήταν καλό να μην κάνω τη συνηθισμένη μου υπενθύμιση για επίσκεψη στην έκθεση. Κι άλλο; Το γνωστό αγγλόφωνο περιοδικό ιρανικών συμφερόντων την παρουσιάζει σαν μη ενδιαφέρουσα έκθεση χριστιανικών εικόνων, σημειωτέων ότι κάποιες είναι 10 και 14 αιώνων!!! Πάλι εγώ δεν μπορώ να πω τίποτα γιατί αν πω θα χαρακτηριστώ ...ρατσιστής!!! τελικά που είναι τα όρια;

Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ αλλά όλα τελικά καταλήγουν στο ίδιο σημείο, γιατί εγώ θυσιάζω το πιο πολύτιμο θεσμό για μένα, την ελευθερία λόγου και έκφρασης για να μην ενοχλήσω το θρησκευτικό θεσμό κάποιου που βιάζει όλα μου τα πιστεύω και όλα αυτά βέβαια για χάριν και εκμεταλλευόμενος αυτά ακριβώς τα πιστεύω μου!!! Φαύλος κύκλος, το φαύλος κυριολεκτικά!

Όσο για το έργο του Mozart το πιο τρελό είναι ότι είναι από τα μάλλον του βαρετά αλλά χάρη σε αυτή τη ‘διαφήμιση’ και την αντίδραση που προκαλεί θα φέρει και θεατές σε όποια όπερα το παίξει και που σημειωτέων δεν είναι αναγκαίο να έχει τα κεφάλια του χριστού και του Μωάμεθ μιας και αυτό οφείλεται σε σκηνοθετική επέμβαση!!!

Αυτά και συγνώμη για το σεντόνι!!!

8:16 μ.μ.  
Blogger oistros said...

Θάνε
κάναμε επέκταση στο μαγαζί για να γίνει ευρύχωρο. Στρώσε σεντόνια .. άφοβα και μη ζητάς συγνώμη. Για την όπερα έχεις δίκιο, απλά η υπόθεση του ιδομενέα με γοητεύει. Η καταγωγή του να δεις που φταίει:))
Κατά τα λοιπά, έχω αρχίσει να τα παίρνω, με το νέο κλίμα. Αυτολογοκρίνομαι κι όταν δεν το κάνω εγώ αναλαμβάνουν άλλοι να το κάνουν για λογαριασμό μου. Σε λίγο θα μιλάμε μόνο για τον καιρό. Αλήθεια, άρχισε το σκοτάδι σας :)

8:55 μ.μ.  
Blogger ovi said...

Τώρα πιά ξημερώνει γυρω στις 8 - 8,30 και δύει γυρω στις 4 αλλά ήλιο δεν βλέπουμε πια, η θερμοκρασία σήμερα ειναι στους 6 βαθμούς και μάλλον απο την άλλη βδομάδα ξεκινάνε τα χιόνια!!! Σε είκοση μέρες περίπου δεν θα έχουμε πια μέρα και η θερμοκρασία θα είναι σταθερά 0 -5 και βέβαια θα ξεκινήσει να το στρώνει για τα καλά!!! Υπομονή θα ξημερώσει τον ...Απρίλιο!!! ;)

1:53 π.μ.  
Blogger oistros said...

Τελικά ό,τι δεν έχουμε ζηλεύουμε. Μία ολόκληρη Ελλάδα πλημμυρίζει από καταρρακτώδεις βροχές κι εδώ δεν λέει όχι να βρέξει, ούτε να στάξει. Ο καιρός επιμένει να θυμίζει .. Αφρική. Και το καλύτερο ξέρεις ποιό είναι? Ακούω από το πρωί στο ραδιόφωνο ότι τα "έντονα καιρικά φαινόμενα" έχουν μεταφερθεί στα νότια!!! Που είναι αναθεμά τα? Εδώ διψάμε πια για μία βροχή. :)

10:44 π.μ.  

Δημοσίευση σχολίου

<< Home