Έγραφα προ ημερών για την υπόθεση της Μονής Τοπλού και τα όσα συμβαίνουν μετά την απεμπλοκή της επένδυσης στο Κάβο Σίδερο. Με αφορμή εκείνο το σημείωμα έλαβα μία ενδιαφέρουσα επιστολή από τον Αντώνη Ανηψητάκη που είναι επικεφαλής Νομαρχιακής παράταξης στο Λασήθι και άνθρωπος που χρόνια νοιάζεται για τα κοινά (αυτό το "νοιάζεται" το λέμε συχνά όπως το "καλημέρα" -χωρίς να το εννοούμε- όμως εδώ κυριολεκτώ απόλυτα).
Η επένδυση στην περιοχή προσφέρεται για κοκορομαχίες, πανηγυρισμούς και .. αναθέματα. Ατυχώς, ελάχιστοι παραμένουν ψύχραιμοι και αναλογίζονται τα .. μελλούμενα που θα σημάνει η υπόθεση της Σητείας. Ο κ. Ανηψητάκης θαρρώ πως είναι ένας από αυτούς. Όχι γιατί συμφωνώ με τις απόψεις του αλλά γιατί λίγοι πράγματι νοιάστηκαν να μάθουν. Αναδημοσιεύω με χαρά το άρθρο που μου έστειλε για το θέμα:

Τουριστική Επένδυση Μαμούθ στη Σητεία

του Αντώνη Ανηψητάκη

«Ο Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιώργος Σουφλιάς ενέκρινε σήμερα τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), με την οποία ανοίγει ο δρόμος για την πραγματοποίηση, στο Νομό Λασιθίου, μιας πολύ μεγάλης τουριστικής επένδυσης.

Πρόκειται για έργο ολοκληρωμένης τουριστικής ανάπτυξης σε έκταση του Ιδρύματος «Παναγιά η Ακρωτηριανή» της Μονής Τοπλού με φορέα υλοποίησης την εταιρία «LOYALWARD Ltd» με έδρα το Λονδίνο. Το έργο αναπτύσσεται στην περιοχή «Κάβο Σίδερο», στα διοικητικά όρια των Δήμων Σητείας και Ιτάνου.»

Ανακοίνωση Τύπου ΥΠΕΧΩΔΕ, 6.11.06

Η έγκριση της ΜΠΕ για αυτή την τεράστια επένδυση 1,2 δις € προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις λόγω μεγέθους, ιδιαιτερότητας τής περιοχής και της εμπλοκής τής Εκκλησίας. Το διακύβευμα είναι σύνθετο. Είναι δυνατόν η συγκεκριμένη επένδυση να δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον και την κοινωνία;

Απαντώ όσο αντικειμενικά μού επιτρέπει η θέση μου. Ως κάτοικος Σητείας, επαγγελματίας μηχανικός, με ενδιαφέρει να υπάρχουν δουλειές, ως γονιός νοιάζομαι για το μέλλον των παιδιών μου, ως οικολόγος οραματίζομαι την αειφόρο ανάπτυξή της περιοχής και ως αριστερός προσπαθώ για την πρόοδο των πολλών. Εσχάτως δε, ως επικεφαλής της Νομαρχιακής Κίνησης «το Λασίθι στην Πλώρη» με το 9,7% τόνωσα την πίστη μου, ότι τα παραπάνω είναι διεκδικήσιμα και εφικτά, αν υπάρξει ένα κίνημα με μια μεταρρυθμιστική λογική, που ξεπερνάει τόσο την καταγγελία όσο και τη διεκπεραίωση.

Ο ΤΟΠΟΣ, ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ, Η ΣΗΤΕΙΑ, ΤΟ ΤΟΠΛΟΥ

Το Λασίθι, ο ανατολικότερος νομός της Κρήτης, είναι πολιτικά ο πιο αδύναμος, που όμως διασώζει καλύτερα την ψυχή και το τοπίο της. Η πολιτική αδυναμία εξηγείται απ’ την ιδιαιτερότητά του να μην έχει ένα κέντρο, όπως το Ηράκλειο, το Ρέθυμνο ή τα Χανιά, αλλά τρία ισοδύναμα, τον Αγιο Νικόλαο, την Ιεράπετρα και τη Σητεία. Η διαιωνιζόμενη τριπολική αντιδικία και το έλλειμμα νομαρχιακής συνεννόησης συνέτειναν στην εξοργιστική υστέρηση του Λασιθίου σε επιθυμητά έργα, όπως οι Πανεπιστημιακές Σχολές, που στο Λασίθι δεν χωροθετήθηκαν ποτέ. Η ασυνεννοησία αυτή εξηγεί και τον αναπτυξιακό παραλογισμό του Λασιθίου, που αποτυπώνεται στα 4 νομαρχιακά νοσοκομεία και στην διεκδίκηση 2 διεθνών αεροδρομίων.

Ουδέν κακό όμως αμιγές καλού. Η αδυναμία αυτή δεν επέτρεψε στο Λασίθι να πάρει μέρος στο φαγοπότι που οδήγησε στη στρεβλή ανάπτυξη της Κρήτης μεταπολεμικά. Το Λασίθι δεν ακούστηκε για Κουρουπητούς, χασισοφυτείες, αυθαίρετα, ούτε και μεγάλωσε η έκτασή του με πανωγραψίματα ελαιώνων και αμπελιών. Το Λασίθι και ιδιαίτερα η Σητεία μοιάζει με κιβωτό μιας Κρήτης που χάνεται.

Η Σητεία, η ανατολικότερη επαρχία του, νησί μέσα στο νησί λόγω του ισθμού Παχειάς Αμμού – Ιεράπετρας, αποτελεί μια διακριτή ανθρωπογεωγραφική ενότητα. H γεωγραφική απομόνωση, η Aρχαιολογική Yπηρεσία, η μεγάλη μοναστηριακή περιουσίας συνολικά την προστάτευσαν. Τόπος φιλικός, κλίμα ήπιο, μοναδικός φυσικός και πολιτιστικός πλούτος, η αρχαιοβριθέστερη περιοχή της Κρήτης. Oι Στειακοί ήπιοι, φιλόξενοι, εξοικειωμένοι με το χωριό και την πόλη, τη θάλασσα και το βουνό, προτιμούν τις μαντινιάδες απ’ τα ριζίτικα, αποστρεφόμενοι τα άγρια έθιμα, οπλοφορία, ζωοκλοπή, βεντέτα. Πολιτικά συντηρητικοί, ατομιστές, σπάνια καταφεύγουν σε συλλογικές διεκδικήσεις. Κοινωνία συνεκτική χωρίς κραυγαλέες ανισότητες. Aνεργία, φαινόμενα διαφθοράς, εγκληματικότητας περιορισμένα. Οικονομία ισορροπημένη με σχετική αυτάρκεια εξηγήσιμη από τη φυσική της απομόνωση. Συνυπάρχουν γεωργία, υπηρεσίες, εμπόριο, τουρισμός, βιοτεχνία.

Η επίμαχη περιοχή των 26000 στρεμμάτων στον Κάβο Σίδερο, δίπλα από τη Μονή Παναγία Ακρωτηριανή, γνωστότερη ως Τοπλού, είναι παρθένα, αν παραβλέψουμε την υπερβόσκηση, με σπάνιες ομορφιές, το φοινικόδασος Βάι, με το οποίο γειτνιάζει, είναι απλώς η πιο γνωστή και μ’ ένα μοναδικό επίσης αρχαιολογικό και ιστορικό πλούτο. Στην κυνική γλώσσα της κτηματαγοράς θεωρείται το καλύτερο οικόπεδο της Μεσογείου. Η περιούσια γη ανήκε στην Μονή, και δωρήθηκε στο Ίδρυμα «Παναγία Ακρωτηριανή» που συστήθηκε το 1992 με σκοπό την αξιοποίησή της. Αμέσως προσκαλούνται εταιρείες για εκδήλωση ενδιαφέροντος. Από τρεις ενδιαφερθείσες εταιρείες επιλέγεται η επί τούτου συσταθείσα Loyalward Ltd.

Από τότε η επένδυση πέρασε από σαράντα κύματα. Το 1995 υπογράφονται οι αρχές συμφωνίας και 14.7.1998 η σύμβαση. Υπήρξε μακρόχρονη δικαστική εμπλοκή για την κυριότητα τής έκτασης ανάμεσα στη Μονή και το Ελληνικό Δημόσιο που τελεσιδίκησε υπέρ της Μονής, πλην ενός τμήματος, που αμφισβητείται ως δασικό. Υπήρξαν και άλλες εμπλοκές σχετιζόμενες με την νομιμότητα της ανάθεσης τού έργου, την αξιοπιστία του αναδόχου, που ενέσπειραν αμφισβητήσεις και προκάλεσαν κρίσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος. Πρόσθετες καθυστερήσεις προέκυψαν από τον θάνατο του πρώτου προέδρου του Ιδρύματος επισκόπου Φιλοθέου Βουζουνεράκη το 1993 σε τροχαίο, από την απουσία, έως πρόσφατα, χωροταξικού σχεδίου και από το χαρακτηρισμό της περιοχής ως natura, προστατευόμενης δηλαδή.

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ

Εκκλησία. Συνέστησε το Ίδρυμα «Παναγία Ακρωτηριανή»για να έχει την αποκλειστική διαχείριση της μεγάλης περιουσίας της Μονής, φοβούμενη το νόμο Τρίτση που πρόβλεπε το 30% να παραχωρείται στο Δημόσιο. Στόχος της τα κοινωφελή έργα, με τα οποία θα απέσειε και την κριτική για ελλειμματική κοινωνική δράση, ίσως και η βοήθεια στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όπου υπάγεται. Το 7μελές Διοικητικό Συμβούλιο έχει πρόεδρο τον Επίσκοπο Ιεραπύτνης και Σητείας Ευγένιο, αντιπρόεδρο τον Ηγούμενο της Μονής Φιλόθεο Σπανουδάκη, γραμματέα κληρικό και τέσσερις λαϊκούς, όλοι διορισμένοι από τον επίσκοπο.

Ο Ηγούμενος, ιδιαίτερα δημοφιλής είναι ο ιθύνων νους της όλης υπόθεσης. Το υψηλό κύρος το κατέκτησε με το έργο της ζωής του, την πρότυπη αποκατάσταση της ερειπωμένης Μονής, αλλά και με τις φιλοπεριβαλλοντικές αναπτυξιακές του πρωτοβουλίες (βιολογικές καλλιέργειες, αιολικό πάρκο). Το ότι η τόσο αμφιλεγόμενη επένδυση ξεμπλοκαρίστηκε και έχει κατ’ αρχήν την αποδοχή τής τοπικής κοινωνίας οφείλεται κυρίως στον Ηγούμενο.

Η Εκκλησία με αυτό το εγχείρημα διακυβεύει πολλά. Οι κοσμικοί πειρασμοί για ματαιόδοξους στόχους και παιχνίδια εξουσίας είναι μεγάλοι και η κοινωνία την έχει ήδη χρεώσει για την μεροληπτική της στάση στις τοπικές εκλογές, παλιότερα στο Παλαίκαστρο, τώρα στη Σητεία.

Επενδυτές. Loyalward Ltd, θυγατρική πλέον της Minoan Group. Η εταιρεία συστήθηκε για να πάρει το συγκεκριμένο έργο και το πήρε, δίνοντας την καλύτερη οικονομική προσφορά, χωρίς όμως να έχει εμπειρία και οικονομική επιφάνεια. Η επιλογή προκάλεσε αμφισβητήσεις. Φιλοδοξεί να πραγματώσει μια «διεθνούς επιπέδου ήπια και αειφορική τουριστική ανάπτυξη».

Στόχος το κέρδος. Ενδιάμεσος στόχος να κερδίσουν την κοινή γνώμη, τους φορείς, να μηδενίσουν τις αντιδράσεις. Οι φόβοι πολλοί, το αποθαρρυντικό επενδυτικό κλίμα της Ελλάδας, οι καιροφυλαχτούντες ανταγωνιστές, το ενδεχόμενο δικαστικής αναζωπύρωσης, ο σκόπελος του natura, οι πιθανές προσφυγές. Έδωσαν βάρος στη σύνταξη της ΜΠΕ προσφεύγοντας σε επιστήμονες καταξιωμένους, ορισμένοι γνωστά ονόματα του οικολογικού χώρου και της ανανεωτικής αριστεράς.

Η παρουσίαση του έργου στην τοπική κοινωνία παραμυθένια. 7000 κλίνες σε 5 χωριά, τα 4 παραθαλάσσια με 3 γήπεδα γκόλφ διεθνών προδιαγραφών. Θέλουν να «πουλήσουν» κυρίως γκόλφ, 12 μήνες το χρόνο, αλλά και περιβάλλον και κρητική διατροφή. Δυο τρεις χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, θα προτιμηθούν οι ντόπιοι, κατανάλωση τοπικών βιολογικών, ποιοτικών προϊόντων, βοτανικός κήπος προς επίδειξη και περιβαλλοντική εκπαίδευση, όχι περίφραξη, όχι φρουροί, όχι βραχιολάκια, προστασία των ενδημικών ειδών, πληρέστερη κι απ’ το natura, ο πιο σύγχρονος ενεργειακός σχεδιασμός, ανακύκλωση απορριμμάτων, αφαλάτωση παρά την «αποδεδειγμένη» επάρκεια ύδατος, ελάχιστη έκταση για γκόλφ που θα είναι ΑΑ κατηγορίας, ελάχιστο και το νερό, ελάχιστα και τα φυτοφάρμακα. Περιορισμένη η νέα οδοποιία, αυστηρές και οι προδιαγραφές για σκόνη, θόρυβο κατά τη δεκαετή φάση κατασκευής του έργου. Αρχιτεκτονική και πολεοδομία θα συνάδουν πλήρως με το παραδοσιακό κρητικό σπίτι και χωριό, θα σέβονται ρέματα και μισγάγγειες. Μελλοντικές επεκτάσεις αποκλείονται. Ένα παράθυρο μονάχα για μια μαρίνα, αν χρειαστεί, αλλά και αυτή πολύ διακριτική με νέα ΜΠΕ.

Το να γίνουν όμως όλα αυτά έτσι, δεν είναι παρά ένα παραδείσιο σενάριο, δηλαδή ελάχιστα πιθανό, και άλλα σενάρια δεν έχουν συζητηθεί. Το Ίδρυμα και οι επενδυτές το αποφεύγουν. Η τοπική κοινωνία όμως οφείλει αυτή την έρευνα στον εαυτό της. Της είναι εξ άλλου πρόσφατη η εμπειρία με τον οικισμό Διόνυσο του κ. Τροχανά, δίπλα στην συζητούμενη περιοχή, που έγινε με ανάλογες τυμπανοκρουσίες και αυτή τη στιγμή είναι ο πλέον φθίνων οικισμός της περιοχής.

Πολιτεία. Χαρακτηρίζεται από την ανικανότητα διαχείρισης των Κοινών και επαφίεται στους ιδιώτες, τους οποίους πριμοδοτεί ελπίζοντας ότι παράλληλα με το κέρδος τους θα μπαλώσουν και το ρημαγμένο δημόσιο χώρο. Η ιδεολογική έκπτωση πλήρης, το «δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης», σε τρεις δεκαετίες υπέστη ολοκληρωτική αντιστροφή.

Η συζητούμενη περίπτωση χαρακτηριστική. Εγκρίνει 5 χωριά όταν οι υπηρεσίες της δεν μπορούν να ολοκληρώσουν πολεοδομικά σχέδια στην περιοχή που εκκρεμούν δεκαετίες. Επιδοτεί οπές γκολφ την ώρα που οι θησαυροί της Κρήτης εγκαταλείπονται. Χθες εξαρθρώθηκε άλλη μια σπείρα αρχαιοκαπήλων στην περιοχή και προχθές λίγο πιο πέρα στο Οροπέδιο Καθαρού ασυνείδητοι όργωναν ανενόχλητοι τον οριοθετημένο χώρο με τα περίφημα παλαιοντολογικά οστά των νάνων ιπποπόταμων.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ, πριν από 10 χρόνια, παρήγγειλε "ειδικό διαχειριστικό σχέδιο" για την ευαίσθητη περιοχή στο Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων – Υγροτόπων. Σ' αυτό στηρίχθηκε, 2 χρόνια αργότερα, η Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη και το Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, βάσει των υποχρεώσεων που προκύπτουν από την εθνική και κοινοτική νομοθεσία. Η περιοχή βρίσκεται εντός των ορίων του Τόπου Κοινοτικής Συνοχής (ΤΚΣ) με κωδικό GR 4320006, του Εθνικού Καταλόγου για το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 (Οδηγία 92/43/EOK). Το έργο καταλαμβάνει περίπου το 20% της περιοχής του εν λόγω οικοτόπου. Ταυτόχρονα, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) "Βορειοανατολικό Άκρο Κρήτης". Η Μελέτη έμεινε στο συρτάρι, το Προεδρικό Διάταγμα παρέμεινε Σχέδιο για να επισπευσθεί από τον Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. μόνο η έγκριση της ΜΠΕ του έργου που λογικά θα έπρεπε να έπεται.

Τοπική Κοινωνία. Βλέπει στην πλειοψηφία της θετικά την επένδυση. Όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας, που του αρέσουν τα παραμύθια. Φαντασιωνόμαστε ιδανικά το μέλλον υποτιμώντας το παρόν. Υπάρχουμε βέβαια και οι ανησυχούντες, οι επιφυλαχτικοί, οι φοβισμένοι.

Ο επί 8 χρόνια Δήμαρχος Ιτάνου Γιάννης Περάκης χειρίστηκε με επάρκεια το θέμα προτάσσοντας το συμφέρον των δημοτών του παρά την επιδεικτική ορισμένες φορές αντιπαλότητα τού Ιδρύματος, το οποίο δεν τον είχε μέλος στο συμβούλιό του, ενώ είχε τον αντίπαλό του, δεν τον καλούσε στις συνεδριάσεις του, αλλά τον έτρεχε και στα δικαστήρια για ήσσονος σημασίας θέματα. Αναδεικνύει ως κομβικό θέμα για να αποδεχτεί την επένδυση την δημιουργία φορέα διαχείρισης της περιοχής, το οποίο ζητά από την Πολιτεία και έχει κάνει σχετική τεκμηριωμένη πρόταση για τη βιωσιμότητα του φορέα στην οποία αποφεύγουν να απαντήσουν τόσο το Ίδρυμα όσο και οι επενδυτές. Ο δήμαρχος επίσης κατέληξε με τους Εγγλέζους μετά από μακρά διαπραγμάτευση σε μια συμφωνία για την παροχή νερού από το Δήμο. Την συμφωνία αυτή την άδειασε το Νομαρχιακό Συμβούλιο δίνοντας το δικαίωμα στους μεγαλοεπενδυτές να κάνουν γεωτρήσεις κατά το δοκούν. Ο πρόεδρος του Νομαρχιακού Συμβουλίου Θεόδωρος Πατεράκης, βασιλικότερος του βασιλέως κατηγορεί ως όργανα ξένων οικονομικών συμφερόντων, όσους αντιτίθενται στην συγκεκριμένη επένδυση. Απ’ τα πυρά του δεν γλίτωσε ούτε ο Γιάννης Δραγασάκης γιατί «τόλμησε» να κάνει ερώτηση στον κ. Σουφλιά. Σε ανάλογο μήκος κύματος και ο τέως αλλά και άρτι επανεκλεγείς Δήμαρχος Σητείας Νίκος Κουρουπάκης, διορισμένο μέλος του Ιδρύματος, που όμως δεν ενέκρινε την υπογραφή της σύμβασης με τους επενδυτές χωρίς ως σήμερα να εξηγήσει τους λόγους. Οι βουλευτές του Νομού Γιάννης Πλακιωτάκης (ΝΔ) και Μιχάλης Καρχιμάκης (ΠΑΣΟΚ) στηρίζουν την επένδυση με μια σχετική αποστασιοποίηση ο πρώτος, ένθερμα ο δεύτερος. Οι τοπικές κομματικές οργανώσεις δεν έχουν εκφραστεί, ενώ ο τοπικός τύπος πλην της εφημερίδας του κ. Κουρουπάκη αντιμετωπίζει με περίσκεψη την επένδυση, παρουσιάζοντας όλες τις απόψεις.

Γενικότερα, η στάση των πολιτικών συναρτάται με το ενδιαφέρον τους για τον τρόπο που η εκκλησία θα διαχειριστεί την επιρροή της στο μεγάλο εργατικό δυναμικό του έργου. Οι χιλιάδες εργαζόμενοι δεν θα βγάζουν μόνο δήμαρχο αλλά και βουλευτή.

Οικολόγοι. Ματαίωση της επένδυσης επιδιώκει το παγκρήτιο οικολογικό δίκτυο Οικοκρήτη. Προτάσσει σε συνεργασία με έγκυρους πανεπιστημιακούς (Ε. Μπριασούλη, Ν. Δαναλάτος) ακραιφνώς περιβαλλοντικά επιχειρήματα, τη σημασία του μοναδικού οικοτόπου, την αποφυγή των υδροβόρων γκολφ, ακόμα και με αφαλατωμένο νερό, σε μια περιοχή απειλούμενη με ερημοποίηση, την νομική αλλά και ουσιαστική ασυμβατότητα του έργου με το χωροταξικό και το natura. Η τοπική κοινωνία τούς αντιμετωπίζει επιφυλακτικά γιατί δεν τους είδε να συμπαρίστανται στην υπόθεση του Αθερινόλακκου, δεν βλέπει να διαμαρτύρονται για τα γκολφ της Χερσονήσου και δεν εγκρίνει το να περνάνε από χίλια κόσκινα οι 7000 κλίνες στο Τοπλού όταν εκατοντάδες χιλιάδες κλίνες σ’ όλη την Κρήτη παρουσιάζουν μια πολύ χειρότερη εικόνα.

Η Οικολογική Ομάδα Σητείας (ΟΟΣ) έχει από χρόνια ξεκαθαρίσει με ποιους όρους θα μπορούσε να δεχτεί μια επένδυση στην περιοχή. Έχει κερδίσει το σεβασμό της τοπικής κοινωνίας ακόμα κι όταν η πλειοψηφία δεν συμμερίζεται τις απόψεις της.

Όσο πάντως αυτοί οι όροι δεν γίνονται δεκτοί τότε η προσφυγή στο ΣτΕ θα είναι ο κοινός τόπος όπου θα συμπέσουν οι οικολόγοι και του Δικτύου Οικοκρήτη και της Οικολογικής Ομάδας.

Η ΟΟΣ επεδίωξε και πέτυχε να συνδιοργανωθεί στη Σητεία στις 27.1.06 μια επιτυχημένη ημερίδα όπου ακούστηκαν αυθεντικά και ισόρροπα όλες οι απόψεις. Εκεί με σαφή τρόπο αναπτύξαμε τις προτάσεις μας, τις οποίες παραθέτουμε.

ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ AΠΟΔΕΚΤΗ ΚΙ ΑΠ’ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ

8 σημεία, 8 προτάσεις

Για τις μεγάλες επενδύσεις που προγραμματίζονται στην περιοχή, η Oικολογική Oμάδα επιδιώκει ένα ιστορικό συμβιβασμό ανάμεσα στις ποικίλες επιδιώξεις των κοινωνικών ομάδων. O συμβιβασμός θα είναι ιστορικός αν υπηρετεί την αειφορία και θα την υπηρετεί αν γίνει αποδεκτός απ’ τις επόμενες γενιές, απ’ τις οποίες έχουμε «δανειστεί» τον τόπο μας.

H αειφόρος ανάπτυξη ταιριάζει στην ανθρωπογεωγραφία της Σητείας, που εδώ και μερικά χρόνια βρίσκεται εν αναπτυξιακή συγχύσει: αποπερατώνει διεθνές αεροδρόμιο, αλλά έχει το γνωστό για τα χάλια του οδικό δίκτυο, προσπαθεί να καλλιεργήσει βιολογικά, αλλά γύρω τα χημικά κυριαρχούν, κάποιοι προωθούν τον οικοτουρισμό μα οι πιο πολλοί ζηλεύουν τα Mάλλια, είναι πρωταθλήτρια στις ανεμογεννήτριες, αλλά επιβραβεύεται με μαύρο μετάλλιο στον Aθερινόλακκο, μερικοί καμαρώνουν για την πληθώρα των μνημείων μας κι άλλοι τα καταριούνται, κάποιοι ακούν natura και χαίρονται και κάποιοι άλλοι το αντιμετωπίζουν σαν τη γρίπη των πτηνών, κι ενώ, όλοι σχεδόν καρτερούμε τα δολλαριοφόρα τσάρτερς από το Bορρά μάς προκύπτουν κάθε τόσο βουλιαγμένοι λαθρομετανάστες απ' το Nότο.

Έγκαιρα είχαμε προβλέψει την διπλή πίεση που θα δεχόμασταν από τότε που το περιβάλλον άρχισε να πουλάει. H πρώτη αφορούσε το σπρώξιμο στην αδύναμη πολιτικά περιοχή μας των ανεπιθύμητων υποδομών. Aυτό παρά τις αντιδράσεις έγινε στον με την εγκατάσταση του εργοστασίου της ΔΕΗ πέραν πάσης λογικής στον Aθερινόλακκο. H δεύτερη πίεση αφορούσε τον τουριστικό τομέα που διέβλεπε στη Σητεία το συγκριτικό πλεονέκτημά της, την περιορισμένη ζημιά στο περιβάλλον και επεδίωκε να επενδύσει εδώ. Aυτές οι περίπου 14000 κλίνες που συζητάμε, οι 7000 του Kάβου Σίδερου και οι άλλες στον Kάβο Πλάκο, στην Aγιά Φωτιά, στην Φανερωμένη αποτυπώνουν αυτήν ακριβώς την πίεση που έχουμε χρέος να αντιμετωπίσουμε, καθορίζοντας όρια, μέτρα, προϋποθέσεις. Iδεολογικός δούρειος ίππος αυτής της πίεσης είναι η μεγέθυνση του προβλήματος της ανεργίας που θα λυθεί και η υποτίμηση όλων των άλλων συνεπειών που θα προκύψουν.

Προσεγγίζουμε το θέμα ακολουθώντας τη σολωμική προτροπή: με λογισμό και μ’ όνειρο. Διατυπώνουμε το όνειρό μας, αλλά δεν παραλείπουμε το λογισμό για να το γειώσουμε με τις μικρότερες απώλειες.

Γενικά πιστεύουμε πως στην Σητεία είναι εφικτός ένας συνδυασμός ποιοτικού και εναλλακτικού τουρισμού.

Eιδικά στην περιοχή του Tοπλού, περιοχή natura, με το Bάι, τα μνημεία, τα ενδημικά είδη, τις νησίδες ιδεατό θα ήταν να γίνει ένα φυσιολατρικό-πολιτισμικό πάρκο, μια πολυδιάστατη επένδυση οικονομική, πολιτιστική, περιβαλλοντική, επιστημονική, για ντόπιους και ξένους, τώρα και στο μέλλον, ένα διεθνές υπόδειγμα αειφορίας. Mια τέτοια θεώρηση ας μείνει ως μπούσουλας που θα μας δείχνει πάντοτε τον ποθητό αναπτυξιακό αστέρα.

Mακάρι να εξέταζε η MΠE αυτήν τη λύση. Tις μελέτες όμως τις χρηματοδοτούν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, κι έτσι ποτέ δεν εξετάζεται σοβαρά άλλη λύση πέραν αυτής που προβλέπει το επενδυτικό τους σχέδιο.

Eπικεντρωνόμαστε στην επένδυση στο Tοπλού, λόγω της ιδιοτυπίας της: τη γη, λόγω της εκκλησίας, τη νιώθαμε δική μας, καμαρώναμε για τον πλούτο της, κι ελπίζαμε πως μπορούσε να γίνει κάτι παραδειγματικό. Tο Ίδρυμα, μπορεί να μην είναι εκκλησία του Δήμου, αλλά λόγω και της φιλοπεριβαλλοντικής δραστηριότητας του Ηγουμένου, θεωρούσαμε και θεωρούμε ακόμη πως είναι πιο ανοιχτοί από τους πούρους ιδιώτες να ακούσουν αγωνίες και να συζητήσουν προτάσεις.

Λόγω της φύσης του έργου οι προτάσεις μας δεν αφορούν μόνο το Ίδρυμα και τους επενδυτές. Aφορούν εξ ίσου και μας, τους τοπικούς φορείς, το κράτος. Eίναι ένα κάλεσμα στους OTA, στις κοινωνικές ομάδες να προετοιμαστούμε. Θα βιώσουμε δραματικές αλλαγές και δεν έχουμε προετοιμαστεί.

Xρόνια τώρα θέτουμε συστηματικά, δημόσια, αλλά και κατ’ ιδίαν, στις συζητήσεις μας με τον Ηγούμενο και τους επενδυτές τις εξής 8 προϋποθέσεις για μια πράγματι αειφορική επένδυση. Tις θυμίζουμε.

1. Nα αντιμετωπιστεί απ’ το Ίδρυμα ως πρωτεύον ζήτημα ή ίδια η επένδυση.

2. Tο μέγεθος της επένδυσης να μην υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής.

3. Nα μη γίνουν γκολφ.

4. Nα είναι συμβατή με NATURA

5. Nα μη γίνει γκέτο πολυτελείας.

6. Nα περιοριστεί η διάρκεια της σύμβασης.

7. Nα αλλάξει το καταστατικό του ιδρύματος.

8. Nα εφαρμοστούν οι περιβαλλοντικά βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές.

Ήρθε η στιγμή να εξετάσουμε πως σχετίζεται η μελέτη μ’ αυτά τα 8 σημεία.

1. H μέγιστη προσφορά του Iδρύματος είναι να βοηθήσει ώστε αυτό τούτο το έργο να συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Έπεται το ύψος της προσόδου που θα του επιτρέψει να κάνει κοινωφελή έργα. Για μας αειφόρος ανάπτυξη είναι η αργή ανάπτυξη, τόσο αργή ώστε να είναι αφομοιώσιμη από την κοινωνία και το περιβάλλον. H συγκεκριμένη ανάπτυξη στις κύριες της επιπτώσεις, μάλλον άγρια μπορεί να χαρακτηρισθεί, αφού μιλάμε για τη δημιουργία μιας άλλης Σητείας και για τριπλασιασμό του μόνιμου πληθυσμού του Δήμου Iτάνου σε ελάχιστα χρόνια μόνον απ’ αυτό το έργο και δεν έχουμε συνυπολογίσει τις επιπτώσεις των άλλων μεγάλων επενδύσεων που προγραμματίζονται.

Πρόταση: Zητάμε να διαπραγματευτεί το Ίδρυμα μείωση των απαιτήσεων του από το 10% επί των ακαθάριστων εσόδων, με αντίστοιχη μείωση του έργου.

2. H φέρουσα ικανότητα της περιοχής, περιβαλλοντικά, κοινωνικά δεν έχει καθοριστεί. H MΠE δεν πείθει όταν μιλά για 7000 κλίνες. Tο ίδιο νούμερο είχε ακουστεί και πριν περίπου 12 χρόνια, όταν έγινε η συμφωνία, χωρίς τότε να υπήρχε μελέτη φέρουσας ικανότητας. Όμως πέρα απ’ τις πολυσέλιδες μελέτες υπάρχει ο κοινός νους. Σκεφτείτε τα επιχειρήματα του Δήμου σε σχέση με τη διαθεσιμότητα του νερού, την χωρητικότητα του XYTA, την κατάσταση των δρόμων. Kαι απαντήστε μας στο απλό ερώτημα: Λένε πως θα δημιουργηθούν 3000 θέσεις εργασίας. Nα υποθέσουμε ότι οι 500 θα καλυφθούν από ανέργους της περιοχής. Oι υπόλοιποι 2500 που θα μείνουν; Kάποιοι θα ‘ρθουν με τις οικογένειές τους. Σε ποια σχολεία θα πάνε τα χιλιάδες παιδιά τους; Kι αν πολλοί είναι οικονομικοί μετανάστες πόσο εύκολα θα ενταχθούν στην τοπική κοινωνία;

Πρόταση: Zητάμε από το Nομαρχιακό Συμβούλιο να συναρτήσει στο όνομα της φέρουσας ικανότητας της περιοχής την έγκριση των MΠE των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων με τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών. Όλοι συμφωνούμε ότι υστερούν στο Λασίθι. Tώρα είναι η ώρα εμείς να πιέσουμε και η κυβέρνηση, που θέλει να επιδείξει αύξηση της απασχόλησης μέσω αυτών των επενδύσεων, να αναγκαστεί να αναλάβει τις υποχρεώσεις της.

3. Για τα γκόλφ. Eίναι προτιμότερο η Kρήτη να αναδείξει τα μοναδικά της θέλγητρα αντί να σκηνοθετεί άλλα. Tα υδροβόρα γκολφ σε μια περιοχή απειλούμενη με ερημοποίηση είναι επικίνδυνα. Σημειώνουμε επίσης ότι η αφαλάτωση είναι ενεργοβόρα και έχει επιπτώσεις στη θαλάσσια οικολογία.

Πρόταση: Zητάμε να μην εγκριθούν τα γκολφ. Aν εγκριθούν, να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις τους με θέσπιση περιοριστικών προδιαγραφών για την έκταση, την ποικιλία γρασιδιού (μη μεταλλαγμένο, ανθεκτικό στο ξηροθερμικό κλίμα), την χωροθέτησή και κυρίως με έλεγχο της διαχείρισης τους, ώστε να υπάρχει περιορισμός κατανάλωσης νερού και χημικών.

4. Για το natura. Καταγράφουμε την προσπάθεια της MΠE να σεβαστεί το περιβάλλον. Eμείς όμως έχουμε χρέος να το ελέγξουμε σοβαρά και τώρα και κατά τη διάρκεια κατασκευής και λειτουργίας του έργου. Δεν αρκεί το σχέδιο αειφορικής διαχείρισης που προτείνουν οι επενδυτές για να ελέγχουν εαυτούς.

Πρόταση: Zητάμε να συσταθεί ο φορέας διαχείρισης, όπως τον περιγράφει ο Δήμος Iτάνου, να δοθεί η εισφορά σε γή στην θέση που ο Δήμος ζητάει για να γίνει αυτή η έκταση η προίκα του, ώστε να είναι βιώσιμος.

5. Για να μη γίνει η περιοχή γκέτο πολυτελείας και να λειτουργήσει ως μοχλός αειφόρου ανάπτυξης όλης της επαρχίας απαιτείται οι καλές προθέσεις των επενδυτών να γίνουν δεσμεύσεις, να αποφευχθούν τα βραχιολάκια και οι φρουροί, να ενθαρρύνονται οι ένοικοι να επισκέπτονται την ευρύτερη περιοχή, να καταναλώνονται μέσα στα χωριά ποιοτικά προϊόντα της Kρητικής γης. Aυτό όμως αφορά εξ ίσου κι εμάς που πρέπει να ελκύσουμε τους επισκέπτες και που από τώρα πρέπει να προγραμματίσουμε την παραγωγή αυτών των προϊόντων.

Πρόταση: Zητάμε απ’ τους φορείς να προετοιμαστούν γι’ αυτή την πρόκληση. Oι Δήμοι να αναδείξουν τα θέλγητρά τους, οι γεωργικές ενώσεις να προσανατολιστούν σε βιολογικές καλλιέργειες, οι επιχειρηματίες να κάνουν τις κατάλληλες κινήσεις.

6. Για τη σύμβαση. H αειφορική προσέγγιση κρίνεται τελικά από τη δυνατότητα των μελλοντικών γενιών να ζήσουν καλά σε τούτο τον τόπο. Mια σύμβαση 40+40 χρόνων τους δεσμεύει.

Πρόταση: Zητάμε στο όνομα της αειφορίας να δοθεί στην επόμενη γενιά η δυνατότητα επαναδιαπραγμάτευσης.

7. Για το καταστατικό του Iδρύματος. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος θεωρούμε θετικό ότι η περιοχή παρέμεινε ενιαία και σε μεγάλο βαθμό προστατεύτηκε. H δημιουργία του Iδρύματος δεν μας βρήκε αντίθετους. Aντίθετους μάς βρίσκει ο θεσμικός αποκλεισμός της τοπικής κοινωνίας.

Πρόταση: Zητάμε τροποποίηση του καταστατικού ώστε να συμμετέχουν στο Ίδρυμα οι εκπρόσωποι του λαού και πάντως οπωσδήποτε ο εκάστοτε δήμαρχος Iτάνου. Kαι λιγότερα προβλήματα θα δημιουργούνται και ευκολότερα θα λύνονται.

H ισορροπία εκλεγμένων κληρικών που θα προκύψει θα βοηθήσει να ξορκιστούν οι πολιτικοί πειρασμοί που εκ των πραγμάτων γεννά η δυνατότητα χιλιάδων προσλήψεων.

8. Για το σχεδιασμό του έργου. Σε επιμέρους ενότητες που αφορούν την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού πλούτου, την χωροθέτηση των εγκαταστάσεων και οικισμών, την αρχιτεκτονική τους, την αισθητική του τοπίου, την πυκνότητα δόμησης, τον ενεργειακό σχεδιασμό, τις μεθόδους εξοικονόμησης και διαχείρισης πόρων έγινε σοβαρή δουλειά που κάνει τη συγκεκριμένη MΠE να ξεχωρίζει από τις τρέχουσες. Yπάρχουν σημεία απ’ όπου το ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να αντλήσει προδιαγραφές. Aυτά τα θετικά όμως δεν αναιρούν τη συνολικά αρνητική εικόνα που σχετίζεται κυρίως με τον όγκο του έργου, την ταχύτητα υλοποίησής του και την ανυπαρξία υποδομών.

Πρόταση: Zητάμε τον έλεγχο εφαρμογής της μελέτης από τον Φορέα Διαχείρισης που ήδη προτείναμε και βεβαίως τις υπηρεσίες της Nομαρχίας που για το σκοπό αυτό πρέπει κατάλληλα να στελεχωθούν και οργανωθούν. Προτείνουμε τέλος εναλλακτικά να σχεδιαστούν κάποιες γειτονιές πιο οικολογικά, αποφεύγοντας τον κλιματισμό. Έτσι θα τονιζόταν η αειφορικότητα του έργου δείχνοντας ότι η ποιότητα δεν ταυτίζεται με τον πλούτο και την πολυτέλεια.

Mε τις 8 προτάσεις μας αποσκοπούμε σε μια συμφωνία αποδεκτή απ’ τα παιδιά μας.

Τελειώνω με μια ευχή. Oι πολυπληθείς μαγατζέδες[1] της περιοχής μας απεικονίζουν ανάγλυφα την γοητευτική ιδιοτυπία του γλεντζέ και νοικοκύρη Σητειακού, τον τρόπο ζωής του. Eυχόμαστε το 2046, αν τότε το Ίδρυμα επαναδιαπραγματεύεται τη σύμβαση, τα εγγόνια μας όταν ακούν τη λέξη μαγατζέ να μην πηγαίνει ο νους τους μόνο στον οικισμό Mαγατζέ του Kάβο Σίδερο.

[1] Ταπεινοί αγροτικοί οικίσκοι όπου οι ντόπιοι γλεντούν καζανεύοντας τη ρακή τους.

Permalink για το "Επένδυση Μονής Τοπλού: Μία επιστολή"