Ο δε λέγει προς αυτάς· Μη τρομάζετε· Ιησούν ζητείτε τον Ναζαρηνόν τον εσταυρωμένον· ανέστη, δεν είναι εδώ· ιδού ο τόπος, όπου έθεσαν αυτόν.


Ναι, έχω τις αμφιβολίες μου. Μου τις καλλιέργησαν έντεχνα όπως ακριβώς και την πίστη μου. Τα θρησκευτικά που έμαθα στο Δημοτικό ήταν ένα όμορφο παραμυθάκι, φτιαγμένο να "εγγράψει υποθήκες" στην παιδικότητα μου. Στο κατηχητικό (σχεδόν υποχρεωτική η "φοίτηση" στα νιάτα μου) ο ιερέας δεν είχε πρόθεση για διάλογο. Μας μάθαινε μονότονα "Τα Χριστιανόπουλα" και μας αγριοκοίταζε αν είχαμε απορίες.
Μεγάλωσα φορώντας τα "καλά" μου κάθε πρωινό Κυριακής και μπαίνοντας σε εκκλησίες που μου προκαλούσαν δέος, για να ακούσω μία Θεία Λειτουργία, που αγνοούσα ακόμα τη γλώσσα της. Η πίστη και η κατάνυξη ήταν έννοιες που μου υπαγορεύτηκαν από τα πρέποντα. Ακριβώς όπως το όνομά μου και το βάπτισμα.

Με τον καιρό συνειδητοποίησα την χρησιμότητα του εγχειρήματος: ευφυής λύση στην επιτακτική ανάγκη μας να νικήσουμε την ιδέα του θανάτου. Νωρίτερα, είχα συναντηθεί με τις άλλες "απόλυτες" ανάγκες μου. Την ελπίδα για τα καλύτερα -που πάντα βαυκαλιζόμαστε να πιστεύουμε ότι είναι μπροστά μας- την αφόρητη δίψα να αγαπήσουμε και να αγαπηθούμε -ανυποψίαστοι συνήθως για το πόσο απαιτητική υπόθεση είναι η αγάπη- και την άρνηση να συμφιλιωθούμε με την μοναξιά μας.
Και κάπου στο βάθος, πάντα αναζητούσα δεκανίκι στα δύσκολα από τη "δοτή" μου πίστη. Είναι εκείνες οι στιγμές που σε νικούν στην καθημερινότητα και όπως οι δυνάμεις σου μοιάζουν "κατώτερες των περιστάσεων" σηκώνεις το βλέμμα και ενστικτωδώς σχεδόν, κάνεις αυτό που έμαθες από παιδί: προσεύχεσαι. Ελπίζοντας πως όλους τους καθημερινούς μικρούς θανάτους σου κάποιος τους εποπτεύει, κρυμμένος πίσω από το μπλε της νιρβάνας του. Και θα φτάσει μία παράκληση απλή για να παρέμβει και ν' αρχίσει τα θαύματα. Τι ωραία αφέλεια!! Και πόσο, αλήθεια, δύσκολο να την απαρνηθείς.

Ακούω συχνά ότι η Βίβλος παραμένει το πρώτο σε αναγνωσιμότητα βιβλίο όλων των εποχών. Δεν την μελέτησα και δεν είμαι ειδήμων. Αναρωτιέμαι ωστόσο, πόσο διαφορετικά πράγματα συγκράτησαν όλες οι γενιές των ανθρώπων, που απώθεσαν τις ελπίδες τους εκεί.
Ο κοινός τόπος των επιθυμιών μας συναντήθηκε -λένε- σε κείνο τον κενό τάφο. Αρκεί η σκέψη ότι Ένας νίκησε τους φόβους μας. Ότι Αναστήθηκε. Συνειδητοποιώ απο προχθές πόσο σπουδαίο είναι να 'χουμε κατά νου την Ανάσταση. Λες κι αν ο τάφος δεν ήταν κενός .. θα πεθάνουμε λιγότερο. Ή αν ο τάφος βρεθεί αλλού, θα χουμε εξασφαλισμένο one way ticket για την πύλη του Παραδείσου.

Ζω στην εποχή των αμφισβητήσεων. Κανονικά, ο Άπιστος Θωμάς θα πρεπε να ανακηρυχθεί προστάτης του 21ου αιώνος. Ήδη έκανε το θαύμα του για λογαριασμό του Ντάν Μπράουν και τώρα βάλθηκε να πάρει υπό τη σκέπη του και τον Τζέημς Κάμερον. Κι εμείς οι υπόλοιποι, μόνιμα αφιερωμένοι στη λατρεία του. Τραγικά δύσπιστοι και υποψιασμένοι. Απαιτούμε τεκμήρια αθωότητας κρίνοντας τους πάντες εξ ορισμού ενόχους.
Τα Ιερατεία συνωμότησαν, ο Μέγας Κωνσταντίνος έβαλε το χέρι του, τα Απόκρυφα Ευαγγέλια μας τα στέρησαν, το Ευαγγέλιο του Ιούδα έγινε λαϊκό ανάγνωσμα και ακόμη και το βιβλίο της Ουράντια μοιάζει πιστευτό. Οι λαοί των αποπροσανατολισμένων .. έτοιμοι να δεχτούν τα πάντα. Εκτός από το προφανές: ότι υπάρχει τάφος. Όχι αυτός . Ούτε και τούτος. Αλλά ο δικός μας τάφος. Κι ακόμη δυσκολότερο να τον αντιληφθείς, όχι στο τέρμα της διαδρομής σου, αλλά ενδιάμεσα: στη ζωή εν τάφω.

* Mουσικό κέρασμα το "Υποκριθείτε" από τον Παύλο Σιδηρόπουλο και η ζωή μου όλη by Άκης Πάνου, σε εκτέλεση live από Μητροπάνο και Τερζή.

-----------------------------------------------------------------------------------
Απόσπασμα από το βιβλίο του Στρατή Μυριβήλη "Η ζωή εν τάφω"

Προχώρεσα ως την άκρη του χαρακώματος του λόχου μας. Ως την έβγαση των συρματοπλεγμάτων. Εκεί είναι μια μυστική πόρτα που σφαλνά μ' ένα αδράχτι οπλισμένο με αγκαθωτά τέλια. Επειδή το μέρος είναι ένα νταμάρι όλο πέτρα και δε σκάβεται, σήκωσαν ένα προκάλυμμα με γεώσακους. 'Ετσι λένε κάτι σακιά γεμάτα με χώμα που μ' αυτά οχυρώνουν τα πετρώδικα χαρακώματα. Τα τσουβάλια αυτά κείτουντ' εδώ χρόνον - καιρό έτσι. Θα φάγαν υγρασίες, βροχάδες, χιόνια και ήλιους. 'Ηρθαν και σάπισαν από νερά, ο ήλιος τα τσουρούφλισε και τα 'καψε. Τραβώ το δάχτυλό μου πάνω τους. Λιώνει η λινάτσα. Σαν τα ξεθαμμένα ρούχα των πεθαμένων που ξεφτάνε, σταχτωμένα, με το πρώτο άγγιγμα. Είναι τσουβαλάκια φουσκωμένα κάργα, όπως τα πρωτογέμισαν. Αλλά πάλι κρεμάζουν σαχλά, μισοαδειανά. Κάτου από το δυνατό φεγγάρι μοιάζουν με ψοφίμια σκυλιών, άλλα πρισμένα κι άλλα ξαντεριασμένα, σωριασμένα τόνα πάνου στ' άλλο.

Από δω το θέαμα θα 'ναι πιο όμορφο. Τώρα το κρυμμένο ποτάμι ακούγεται καλύτερα όπως φωνάζει μακριά, μες από τη βαθιά κοίτη του. Θέλω να βγάλω το κεφάλι ψηλά από το προπέτασμα, να ιδώ πέρα. Αν μπορούσα μάλιστα θα καβαλίκευα το χαράκωμα. Ακουμπώ το μπαστούνι στο τοίχωμα, σηκώνουμαι στη μύτη της αρβύλας του γερού μου ποδιού και γαντζώνω τα δάχτυλα στους γεώσακους που 'ναι πάνω - πάνω. 'Ενας απ' αυτούς λιώνει με μιας κι αδειάζει τον άμμο του πάνω μου. Λοιπόν τότες έγινε μιαν αποκάλυψη! Μόλις ξεφούσκωσε αυτό το σακί, χαμήλωσε η καμπούρα του και ξεσκέπασε στα μάτια μου μια μικρήν ευτυχία. Αχ, μου 'καμε τόσο καλό στην ψυχή, λίγο ακόμα και θα πατούσα μια τσιριξιά χαρά.

'Ηταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. 'Ενα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που 'ναι γιομάτη θάματα. Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ' άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα. Μια τόση δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα.

Αν μπορούσε να τη χαρεί κανένας μέσα στο φως του ήλιου, θα 'βλεπε πως ήταν άλικη, μ' έναν μαύρο σταυρό στην καρδιά, με μια τούφα μαβιές βλεφαρίδες στη μέση. Είναι καλοθρεμμένο λουλούδι, γεμάτο χαρά, χρώματα και γεροσύνη. Το τσουνί* του είναι ντούρο και χνουδάτο. 'Εχει κι ένα κόμπο που δεν άνοιξε ακόμα. Κάθεται κλεισμένος σφιχτά μέσα στην πράσινη φασκιά του και περιμένει την ώρα του. Μα δεν θ' αργήσει ν' ανοίξει κι αυτός. Και θα 'ναι δυο λουλούδια τότες! Δυο λουλούδια μέσα στο περιβόλι του Θανάτου. Αιστάνουμαι συγκινημένος ξαφνικά ως τα κατάβαθα της ψυχής.

Ακουμπώ πάνω στο προπέτασμα σαν να κουράστηκα ξαφνικά πολύ.

Από μέσα μου αναβρύζουν δάκρυα απολυτρωτικά. Στέκουμαι έτσι πολλήν ώρα, με το κεφάλι όλο χώματα, ακουμπισμένο στα σαπισμένα σακιά. Με δυο δάχτυλα λαφριά, προσεχτικά, αγγίζω την παπαρούνα. Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνια, μια ζωηρή ανησυχία πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ' αυτό μου αποκαλύφθηκε απόψε ο Θεός. Παίρνω τότες στη ράχη ένα γερό τσουβάλι (δαγκάνω τα χείλια από την ξαφνική σουβλιά του ποδιού), και τ' ακουμπώ με προφύλαξη μπροστά στο λουλούδι. 'Ετσι λέω θα 'ναι πάλι κρυμμένο για όλους τους άλλους. Χαμογελώ πονηρά. Κατόπι σηκώνουμαι ξανά στα νύχια κι απλώνω το μπράτσο έξω. Ναι. Το άγγισα λοιπόν πάλι! Τρεμουλιάζω από ευτυχία. Νιώθω τα τρυφερά πέταλα στις ρώγες των δαχτύλων. Είναι μια ανεπάντεχη χαρά της αφής. Μέσα στο χέρι μου μυρμιδίζει μια γλυκιά ανατριχίλα. Ανεβαίνει ως τη ράχη. Είναι σαν να πεταλουδίζουν πάνω στην επιδερμίδα τα ματόκλαδα μιας αγαπημένης γυναίκας. Φίλησα τις ρώγες των δαχτύλων μου. Είπα σιγά σιγά:

-Καληνύχτα... καληνύχτα και να 'σαι βλογημένη.

Γύρισα γρήγορα στ' αμπρί. Ας μπορούσα να κάμω μια μεγάλη φωταψία... Να κρεμάσω παντού σημαίες και στεφάνια! 'Αναψα στο λυχνάρι τέσσερα φιτίλια και τώρα πασχίζω να τη χωρέσω εδώ μέσα, μέσα σε μια τόσο μικρή γούβα, μια τόσο μεγάλη χαρά. Η ψυχή μου χορεύει σαν μεγάλη πεταλούδα. Χαμογελώ ξαπλωμένος ανάσκελα. Κάτι τραγουδάει μέσα μου. Τ' αφουγκράζομαι. Είναι ένα παιδιάτικο τραγούδι:

Φεγγαράκι μου λαμπρό....

Permalink για το "Η ζωή εν τάφω"

Ένα πάρκο, ένα παγκάκι κι ένα κορίτσι. Βουτιά στις εποχές της αθωότητας. Φλέρτ της εφηβείας με βιαστικά ραβασάκια, ατέλειωτους περιπάτους και ενοχικά ειδύλλια. Μερικοί σε κάποια επιστρέφουμε και κατά την ενήλικη ζωή μας. Το Φιλοξενείο βολτάρει νοσταλγικά σήμερα εκεί, με ένα κείμενο του Vita Moderna. Καλή ανάγνωση :)

Permalink για το "Ο Thas στο Φιλοξενείο"

Η ελληνική τηλεόραση θα μπορούσε να ήταν άψογη, αν δεν είχε δύο ελαττώματα. Δεν είναι ελληνική και δεν είναι τηλεόραση.ΦΡΕΝΤΥ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

Την κοίταζα μ' άλλο μάτι σήμερα. Θρονιασμένη στο σαλόνι μου και στη ζωή μου όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου. Πρόθυμη να με ψυχαγωγήσει κάποτε, να με ενημερώσει άλλοτε, να με αφήσει να την στήσω στον τοίχο εσχάτως. Ατάραχη κι ακάθεκτη. Μία "θεότρελη σαραντάρα" plus πια, που όμως με πήρε από το χέρι στα μικράτα μου και μεγαλώσαμε μαζί. Τότε με θάμπωνε ακόμα με τη μαγεία της. Και σίγουρα τη θάμπωνα κι εγώ, καθώς της υποσχόμουν αιώνια πίστη κι αφοσίωση. Ο κόσμος σαν να ανήκε και στις δυό μας. Να τον κατακτήσουμε και να μας κατακτήσει. Να τον αλλάξουμε και να μας αλλάξει. Η απόλυτη διαδραστικότητα!

Πρέπει να έκλεινα την πρώτη μου πενταετία όταν κατέφτασε μ' ένα φορτηγό των επιχειρήσεων Κιλίκογλου. Συσκευασμένη σε μία τεράστια χαρτόκουτα και συνοδευόμενη από ένα τραπεζάκι τροχήλατο. Οι μεταφορείς την κρατούσαν με δέος και την απίθωσαν καταμεσής στο σαλόνι. Πάλευαν ώρες μετά να στήσουν την κεραία της στην ταράτσα, γλιστρώντας ανάμεσα στα κεραμίδια και βρίζοντας. Στεκόμουν εμβρόντητη μπροστά της κι αδυνατούσα να καταλάβω τι θαυμαστό μπορεί να μου προσφέρει. Χάιδευα με το χέρι μου τα αρχικά της σαν να συστηνόμασταν δειλά: F.P. (Μία Ιταλίδα από την Κυψέλη ... έλεγε ο πατέρας μου χρόνια μετά).
Και κάποτε η οθόνη άνοιξε. (Καθίστε αναπαυτικά στον καναπέ γιατί η ταινία αρχίζει ....)
---------------------------------------------------------------------------------------
Η ελληνική τηλεόραση γεννήθηκε πριν από 48 χρόνια. Στις 23 Φεβρουαρίου του 1966, στις 6.30 το απόγευμα. Στη δεκαετία του '60 στην Aθήνα υπήρχαν μόνο 1.500 συσκευές, ενώ 15.000 ήταν πανελλαδικά. Η εποχή παρέμενε ανυποψίαστη για το "θαύμα" που είχε συντελεστεί και η πρώτη αναγγελία για την έναρξη του προγράμματος της ελληνικής τιβούλας πέρασε στα "ψιλά" γράμματα των εφημερίδων. Αργότερα έμαθα ότι τα δύο άκρα της ελληνικής επικράτειας (Κρήτη και Θεσσαλονίκη) είχαν μυηθεί νωρίτερα. Στην Κρήτη οι Αμερικάνοι λειτουργούσαν συστηματικά τον σταθμό τους στη Βάση των Γουρνών και στη Θεσσαλονίκη η ΔΕΗ λειτούργησε πειραματικά τον πρώτο σταθμό Ελληνικής τηλεόρασης το 1961 στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.



Η επίσημη «πρώτη» του ΕΙΡ
Οι Αθηναίοι διαβάζουν περιχαρείς σε πρωινό φύλλο της 23ης Φεβρουαρίου 1966:
«Τα πάντα για την σημερινή, πιο οργανωμένη εμφάνιση των πειραματικών εκπομπών του ΕΙΡ είναι έτοιμα. Ενας πομπός, 6 φορές ισχυρότερος από τον αρχικώς κατασκευασθέντα, είναι τοποθετημένος στο πιο ψηλό κτίριο των Αθηνών, στο Μέγαρο του ΟΤΕ... Στην πρωτεύουσα λειτουργούν αυτήν την στιγμή 1.200-1.500 συσκευές τηλεοράσεως... Το σημερινό πρόγραμμα θα έχει ως εξής:
18.30 Διεθνή επίκαιρα
18.45 Για σας κυρία μου
19.00 Αυστραλία (ταξιδιωτικό ντοκυμανταίρ)
19.25 Ο Αγγλος γλύπτης Χένρυ Μουρ
19.55 Παίζει η ορχήστρα Ανρύ Λεκά
20.15 «Ο κλέφτης». Μια βραζιλιάνικη ταινία μικρού μήκους
20.30 Τέλος του προγράμματος».
Ετσι και έγινε. Το ίδιο απόγευμα η οθόνη φωτίζεται.
Η Ελλάς καθηλώνεται από τη δύναμη της εικόνας. Στα καφενεία μπαίνουν τηλεοράσεις και αίφνης οι θαμώνες αυξάνονται θεαματικά. Στριμώχνονται δε, για να παρακολουθήσουν στην αρχή τα "Επίκαιρα". Και σταδιακά το πρόγραμμα εμπλουτίζεται. Το 1969 ο Νίκος Μαστοράκης επιχειρεί την πρώτη εξωτερική μετάδοση. Θέατρο Ακροπόλ και 6 κάμερες βγάζουν στον αέρα το πρώτο ελληνικό τηλεοπτικό σώου. Θα ακολουθήσει το τηλεπαιχνίδι «Μπίνγκο», που μάλιστα συγκέντρωνε τόσο υψηλά ποσοστά τηλεθέασης (74%) ώστε να απειλεί την ομαλή λειτουργία των κέντρων διασκέδασης, των κινηματογράφων και των θεάτρων, τις Κυριακές που προβαλλόταν.

Και οι τηλεοπτικοί αστέρες αρχίζουν να ανατέλλουν.Ο πρώτος τηλεπαρουσιαστής είχε εμφανιστεί σαφώς νωρίτερα στη συμπρωτεύουσα και δεν ήταν άλλος από τον Άλκη Στέα. Πρώτη πειραματική εκπομπή μαυρόασπρου τηλεοπτικού σήματος από την τηλεόραση, της ΔΕΗ, και πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της 25ης Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης το 1960. Η εκπομπή ήταν ένα τηλεφωνικό τηλεπαιχνίδι, προσφορά της καπνοβιομηχανίας «Ματσάγγου». Από το πρόγραμμα του σταθμού της ΔΕΗ, που λειτούργησε για 22 ημέρες, παρήλασαν υπουργοί, βουλευτές και πολλά μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα. Ο πομπός κάλυπτε μια περιοχή 45 χιλιομέτρων γύρω από τη συμπρωτεύουσα. Λόγω ανυπαρξίας τηλεοπτικών δεκτών, η εταιρεία Φίλιπς εγκατέστησε στον χώρο της έκθεσης αλλά και σε κεντρικά σημεία της πόλης 100 δέκτες.

Στην Αθήνα ωστόσο, η πρώτη επίσημη εκπομπή της Τηλεόρασης Ενόπλων Δυνάμεων (αργότερα ΥΕΝΕΔ) «βγήκε» από τα στούντιο του τριώροφου κτιρίου της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 1966, δίπλα στο Πεδίον του Άρεως. Και καθώς τα δίπολα έλκουν τον ανταγωνισμό οι κόντρες ανάμεσα σε Εθνικό Ίδρυμα Τηλεόρασης (ΕΙΡ) και Υπηρεσία Ενόπλων Ελληνικών Δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ) δεν αργούν. Τα δύο κανάλια παίζουν ταυτόχρονα παρόμοια σήριαλ. «Άγνωστος πόλεμος» στο ένα, «Παράξενος Ταξιδιώτης» στο άλλο, «Η Γειτονιά μας» στην ΕΙΡ «Το κορίτσι της Κυριακής» στην ΥΕΝΕΔ, «Μπίνγκο» οι μεν «Τετράγωνα των αστέρων» οι δε.
Εν τω μεταξύ, η κουλτούρα αναζητεί τη θέση της στο τηλεοπτικό σκηνικό: Το 1967 η Μαρία Καραβία αναλαμβάνει το πρώτο πολιτιστικό μαγκαζίνο της ελληνικής τηλεόρασης, βραχύβιο βεβαίως λόγω πολιτικών συνθηκών. Ανάμεσα στους επιφανείς προσκεκλημένους της ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Ηλίας Βενέζης, η Έλλη Λαμπέτη (η οποία θα παίξει την «Ανθρώπινη φωνή» του Κοκτό σε παγκόσμια ίσως τηλεοπτική πρώτη), ο Περικλής Βυζάντιος και η πριγκίπισσα Ειρήνη.
Στα πρώτα του δειλά βήματα το δελτίο ειδήσεων του ΕΙΡ είναι μια συρραφή από φιλμάκια των ξένων πρακτορείων. Από το 1968 γίνεται πλέον αισθητή η ανάγκη για εσωτερικές ειδήσεις. Πρώτος αρχισυντάκτης ο Ιάσων Μοσχοβίτης. Η ημίωρη «Ηχώ των γεγονότων» μεταδίδεται πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ και στο κλείσιμο του σταθμού.
Στις 20 Ιουλίου του '69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης συνδέεται ζωντανά με τη Σελήνη. Στο στούντιο του ΕΙΡ στην 3ης Σεπτεμβρίου, με τη βοήθεια δύο ακουστικών, ένα στο κάθε αφτί (το ένα ο φυσικός ήχος από το «Απόλλων 10», το άλλο η φωνή του «οδηγού» από το Χιούστον που μέσω Eurovision εξηγεί αγγλιστί τι συμβαίνει), περιγράφει τον περίπατο του Νιλ Άρμστρονγκ στο φεγγάρι. Όποιος διαθέτει τηλεοπτική συσκευή την έχει ανοιχτή.

«Αθλητική Κυριακή»
Στις 27 Μαΐου 1966 ο πρωτοπόρος σπορτσκάστερ του ΕΙΡ Γιάννης Διακογιάννης παρουσιάζει στους στερημένους εγχώριους φιλάθλους το Παγκόσμιο Κύπελλο Αγγλίας. Τον Σεπτέμβριο είναι πλέον ο οικοδεσπότης της εκπομπής «Αθλητικά νέα». Σε λιγότερο από έναν μήνα η εκπομπή μεταφέρεται από Δευτέρα σε Κυριακή και σύντομα μετονομάζεται σε «Αθλητική Κυριακή». Το σήμα της εκπομπής επιλέγει η Ελένη Ροδίου, η σύζυγος του ιδρυτού της Lyra Αλέκου Πατσιφά, χωρίς όμως να αποκαλύψει ποτέ ποιος το είχε αρχικώς συλλάβει. Έκτοτε η Αθλητική Κυριακή παραμένει η μακροβιότερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης.
Με καταδυνάστευε για χρόνια το "πως μας ενώνει και πως μας δονεί του Διακογιάννη η φωνή" καθώς τα απογεύματα της Κυριακής οι γειτονιές της Αθήνας αντηχούσαν μόνο τις περιγραφές του. Οι Δευτέρες όμως ανήκαν αλλού. Στο κανάλι των Ενόπλων Δυνάμεων εμφανιζόταν η μελίρρυτος και αρχαιολάτρις Αλίκη Νικολαΐδου με μια μισάωρη εκπομπή εθνικόφρονος στοχασμού σε ένα κλίμα θρησκευτικής κατάνυξης. Η φωνή της είχε μία θεατρικότητα που μας συνέπαιρνε. Χρόνια μετά διάβασα κάπου ότι η ίδια ήταν τυφλή και εννοούσε να βγάζει άνετα τις εκπομπές, μιλώντας απο στήθους και χωρίς καν να διαπράττει εγκληματικά σαρδάμ ή χαώδη κενά.

Όταν εκείνο το απόγευμα στεριώθηκε η κεραία στις ζωές μας και πρωτοάνοιξε η F.P. συνάντησα το φοβερό και τρομερό βλέμμα του Άγγελου Αντωνόπουλου. Επιβλητικός μέσα στη στολή του ήρωα έπαιζε τον "συνταγματάρχη Βαρτάνη" στον Άγνωστο πόλεμο που έγραφε τότε ο Νίκος Φώσκολος. Μέσα του 1972 και η τηλεθέαση άγγιζε ως και το 83%. Τις Τετάρτες που παιζόταν το σήριαλ κινηματογράφοι και θέατρα έμεναν κλειστά. Το ένστολο φόντο της σειράς και η απήχησή της ενθουσίασε σύντομα τον ίδιο τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, που ζήτησε να μετατεθεί η προβολή της για την Κυριακή (χωρίς να εισακουσθεί τελικά).

(1975-6). Πηγαίνω ήδη στο Δημοτικό. Η τηλεόραση έχει αποκτήσει ένα δαντελωτό σεμέν που κρέμεται χαριτωμένα στην οροφή της κι ένα άγαλμα σκύλου, που είναι must της εποχής και κοσμεί απαρέγκλητα κάθε σπίτι. Ο Βασίλης Γεωργιάδης σκηνοθετεί για την τότε ΕΙΡΤ την τηλεοπτική διασκευή από το μυθιστορήμα του Νίκου Καζαντζάκη "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται". Ένας καλός λόγος να τελειώσουμε τα μαθήματα νωρίς κάθε Πέμπτη ήταν η υπόσχεση πως μετά μπορούμε να δούμε τον Αλέξη Γκόλφη που μας μάγευε στον πρωταγωνιστικό ρόλο (αργότερα εξαφανίστηκε από προσώπου γης). Την παράσταση όμως για πολλούς έκλεβαν το Γιουσουφάκι (Τζένη Φωτίου) και ο φρουρός του πασά (Κώστας Γκουσγκούνης).

Την ίδια εποχή οι Τρίτες θαρρώ είχαν ... σουρ. Το λεγε με τον πολύ ιδιαίτερο τρόπο του ο κυρ Γιώργης στο Λούνα Πάρκ, που ήταν από τις πλέον δημοφιλείς εκπομπές του ελληνικού «κουτιού», με ένα μαυρόασπρο λούνα παρκ «στημένο» από τον Μίνωα Αργυράκη. Ένα παράδοξο για τα δεδομένα της εποχής μείγμα τηλεπαιγνίου, σίριαλ και σόου που μόνο ένας Γιάννης Δαλιανίδης θα μπορούσε να σκαρφιστεί. Ο κυρ Γιώργης (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος) ανακηρύσσεται στον πιο καλτ (αν και αντιδραστικούλη) θυμόσοφο της εγχώριας TV. Τον πλαισιώνουν η "πέρα βρέχει" σύζυγός του (Αννα Παϊτατζή), η μοντέρνα ανιψιά του Κάθριν (η Ρένα Παγκράτη με εκείνο το αλησμόνητο «Δέκα κρίκοι ένα τάλιρο»), το ερωτευμένο ζεύγος (Νίκος Δαδινόπουλος και Μαίρη Ευαγγέλου), η χαρτορίχτρα Μαρία (Αλέκα Στρατηγού), που μόνο για τον εαυτό της δεν προβλέπει τη μοίρα, κ.ά. Παρουσιαστής ο Βαγγέλης Βουλγαρίδης. Συνολικά 333 ωριαία επεισόδια που κράτησαν ως το 1981.

Στο μεσοδιάστημα απολαύσαμε Γρηγόρη Ξενόπουλο σε κάθε δυνατή τηλεοπτική μεταφορά δια χειρός Ερρίκου Ανδρέου. Οι Ζακυνθινές ηθογραφίες εισβάλλουν στη ζωή μας και το ιδίωμα του Ζάντε γίνεται καλαμπούρι της καθημερινότητας. Και τα καλοκαίρια τρέχουμε μαζικά να δούμε τους τόπους και να αγοράσουμε "μπουγαρίνι". Αιτίες: η Αφροδίτη (1977), Η Αναδυομένη (1978), Τυχεροί και άτυχοι και Μυστικοί αρραβώνες (1979), Λάουρα (1980), Η απερίγραπτη και Ο κόσμος και ο Κοσμάς (1981).

Την ίδια περίοδο η ΕΙΡΤ μας καθηλώνει με μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ελληνικής τηλεόρασης, βασισμένη στη μυθιστορηματική τριλογία του Τάσου Αθανασιάδη: Οι Πανθέοι. Όλη η Ελλάδα αναμένει εναγωνίως το τηλεοπτικό «σμίξιμο» της Μάρμως Πανθέου (Κάτια Δανδουλάκη) με τον Κίτσο (Στέλιος Καλογερόπουλος). Σκηνοθετεί ο Βασίλης Γεωργιάδης.

Ταυτόχρονα (ή σχεδόν) κάνει τα πρώτα της βήματα και "η γειτονιά μας" στην ΥΕΝΕΔ. Θεωρείται ως και σήμερα η πιο αγαπητή κοινωνική σειρά στην ιστορία της τηλεόρασης, που συμπλήρωσε αισίως 550 ημίωρα επεισόδια. Αποτέλεσε πρότυπο μίμησης για τις σειρές που ακολούθησαν, κυρίως λόγω της απλότητας του σεναρίου και της αμεσότητας των χαρακτήρων. Σκηνοθέτης, ο Πέτρος Λινάρδος. Το σενάριο, που υπέγραφε ο Κώστας Πρετεντέρης, αφορούσε καθημερινές ιστορίες ανθρώπων που ζούσαν στην ίδια γειτονιά, όπου κυριαρχούσε το αρχοντικό της οικογένειας Δελακοβία. Από τους πολλούς πρωταγωνιστές της σειράς ο Μάκης Δεμίρης (καφετζής), ο Ανδρέας Φιλιππίδης (Κασσανδρής) και η Σάσα Καστούρα (Σάσα).

Η ενημέρωση έχει για καιρό τη σφραγίδα του Φρέντυ Γερμανού. Σερβιρισμένη κάποτε με "αλάτι και πιπέρι". Η πρώτη εκπομπή του αείμνηστου δημοσιογράφου ξεκίνησε να προβάλλεται το 1969 στην ΥΕΝΕΔ και φιλοξενούσε προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τον τρίτο χρόνο της εκπομπής εντάχθηκε στο δυναμικό της δημιουργικής ομάδας ο σκιτσογράφος Κυρ. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιούνταν αυτές οι εκπομπές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ούτε στο ελάχιστο λειτουργικές. Σε κάποιο από τα στούντιο της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, για να φθάσει κανείς έπρεπε να περπατήσει επί τριάντα μέτρα πάνω σε μαδέρια προκειμένου να μην πέσει στο αυλάκι με το νερό που υπήρχε από κάτω. Στα μαδέρια αυτά περπάτησαν με απόλυτη ισορροπία ο Τζον Λένον και η Γιόκο Όνο προκειμένου να συμμετάσχουν στην εκπομπή. Στην ίδια εκπομπή ο Γερμανός προσπάθησε να κάνει χιούμορ στα ελληνικά με τον Λένον. Ο Λένον «έπιασε» το ύφος του μεγάλου έλληνα δημοσιογράφου (ναι, είμαι υποκειμενική αλλά τον θεωρώ αξεπέραστο δάσκαλο ήθους και γραφής) και απήντησε στα αγγλικά: «Λυπάμαι που δεν γνωρίζω ελληνικά για να καταλάβω τι μου λες και να σου ανταποδώσω το αστείο».

Η πρώτη μέτρηση τηλεθέασης
Οι άνθρωποι της τηλεόρασης σε κείνα τα πρώτα δειλά βήματα ένιωθαν την ανάγκη να εισπράξουν την επιτυχία τους και να μετρήσουν την αποδοχή τους. 1968. Η ελληνική τηλεόραση ήταν ήδη δύο ετών και κάπως ήθελε να μάθει πόσοι παρακολουθούσαν τη "ζωή" της. Η AGB και όσα τραγικά επέφερε δεν υπήρχε ούτε ως ιδέα τότε. Έτσι οι τεχνικοί της ΕΙΡ βρήκαν έναν απλό και πρακτικό τρόπο να μετρήσουν την τηλεθέαση. Ανέβαιναν σε κάποιο ψηλό σημείο και μετρούσαν τον αριθμό των κεραιών που ήταν εγκατεστημένες στις ταράτσες των σπιτιών! Δύο χρόνια αργότερα, όταν κάτι τέτοιο ήταν πλέον αδύνατο να συμβεί, ανέλαβε τις μετρήσεις, με τη μέθοδο των κατ' οίκον επιστολών, η εταιρεία Νίλσεν.
Το μεγάλο λάθος του Νίκου Μαστοράκη
Ο φοίνικας της χούντας γέμιζε συχνά την οθόνη σε κείνα τα πρώτα βήματα της "τηλοψίας" μας. Μέχρι που ήρθαν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Η συνέντευξη του Νίκου Μαστοράκη ήταν η πρώτη ίσως εικόνα που αφύπνισε το τηλεοπτικό κοινό και το έκανε να διαμαρτυρηθεί με τέτοια σφοδρότητα που ο πανίσχυρος -ως τότε- τηλεπαρουσιαστής αναγκάστηκε να εξαφανιστεί για χρόνια από το ελληνικό τηλετοπίο. Ο Μαστοράκης το 1973 επιχείρησε να πάρει συνέντευξη από τους συλληφθέντες φοιτητές του Πολυτεχνείου. Η συνέντευξη έγινε μέσα στο ΚΕΒΟΠ υπό την αυστηρή επιτήρηση των κρατούντων. Η εικόνα των συλληφθέντων φοιτητών σόκαρε την κοινή γνώμη. Περιθώρια για ελεύθερη έκφραση δεν υπήρχαν και κατά συνέπεια η ρετσινιά του χουντικού προσκολλήθηκε δίκαια ή άδικα στον παρουσιαστή.

Λίγο καιρό αργότερα, στις 6 Απριλίου του 1974 η Ελλάδα συμμετέχει για πρώτη φορά στη Γιουροβίζιον με τη Mαρινέλλα να άδει από τηλεοράσεως «Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου». Κάπου εκεί παίχτηκε και το πρώτο θεατρικό μονόπρακτο στην ελληνική TV. Ήταν το έργο του Iάκωβου Kαμπανέλλη «Aυτός και το παντελόνι του» με τον Bασίλη Διαμαντόπουλο. Oι δε ξένες τηλεοπτικές σειρές που έγραψαν ιστορία ήταν το «Πέιτον Πλέις» και «O φυγάς».
Τον Ιούλιο του 1974 η Δημοκρατία εγκαθίσταται και στην ΕΙΡΤ, όταν ο Κων/νος Καραμανλής διορίζει επικεφαλής τον Δημήτρη Χόρν. Ο Βασίλης Γεωργιάδης σφραγίζει με τις δημιουργίες του την μεταπολεμική περίοδο. Σειρές όπως ο Γιούγκερμαν και ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν, που δυστυχώς σβήστηκαν από τα αρχεία του Κρατικού ιδρύματος. Την τελευταία τριετία της διακυβέρνησης Καραμανλή οι σειρές που κυριολεκτικά αιχμαλωτίζουν το κοινό στις οθόνες είναι ο Μεθοριακός σταθμός σε σκηνοθεσία Γιώργου Πετρίδη, Το λεμονόδασος της Τόνιας Μαρκετάκη, Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια του Κώστα Αριστόπουλου, η Αστροφεγγιά του Διαγόρα Χρονόπουλου (η Αθήνα έζησε τον μεγάλο σεισμό παρακολουθώντας τον Λουκή) καθώς και η τηλεοπτική μεταφορά της Λωξάνδρας από τον Γρηγόρη Γρηγορίου, που καθιέρωσε ως ηθοποιό την Μπέτυ Βαλάση.

Γύρω στη δεκαετία του 80 η τηλεόραση αφήνει την ασπρόμαυρη ζωή της και ... βρίσκει το χρώμα της, αποκτά τα πρώτα της χρήματα και γρήγορα την... ψωνίζει. Tο 1988 δραστηριοποιείται στην Eλλάδα η AGB. Οι πειρατές κατά καιρούς διαμαρτύρονται τις νυχτερινές ώρες καταλαμβάνοντας τις κρατικές συχνότητες για να βάλουν από .. Γκουσγκούνη μέχρι "η Αθήνα τη νύχτα". Το 1988, η πίεση του κόσμου που ζητά κάτι νέο στις τηλεοπτικές συνήθειες αλλά και η πρωτοβουλία της τοπικής αυτοδιοίκησης αναγκάζει την ΕΡΤ να κάνει η ίδια αυτό που δεν ήθελε να κάνουν οι άλλοι. Η απόφαση λαμβάνεται, και ανακοινώνεται ότι η κρατική τηλεόραση «συμφώνησε» με 6 δορυφορικά κανάλια για την επίγεια αναμετάδοσή τους στην Αθήνα και άλλες μεγάλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης, όπου ήδη ο δήμος είχε ξεκινήσει την μετάδοση όχι μόνο δορυφορικών προγραμμάτων, αλλά και του δικού του τηλεοπτικού καναλιού, του TV100 που είναι ο πρώτος μη κρατικός σταθμός στην Ελλάδα! Ο δρόμος για την ιδιωτική τηλεόραση ανοίγει σύντομα.

Στις 20 Nοεμβρίου του 1989 κάνει πρεμιέρα το Mega με τη Λιάνα Kανέλλη, έναν μήνα μετά στις 31 Δεκεμβρίου ο ANT1 με τον Tέρενς Kουίκ, ενώ την ίδια χρονιά δημιουργείται και το Eθνικό Συμβούλιο Pαδιοτηλεόρασης. Yστερα από πολλές αναβολές, το 93 ξεκινάει ο Σκάι και στις 4 Δεκεμβρίου του ίδιου χρόνου το Star.
Σήμερα το τηλεοπτικό τοπίο της χώρας αριθμεί μερικές εκατοντάδες κανάλια και μη με ρωτήσετε πως .. πήρε ο διάολος την ελληνική τηλεόραση. Με τον ίδιο τρόπο υποθέτω, που άψογα αποκαθηλώνουμε όσα κληρονομήσαμε ως ... περαστικοί από δω. Λες και φοβόμαστε μην πληρώσουν φόρο οι επόμενοι αν τους παραδώσουμε και τίποτα της προκοπής.

* Όταν ο Ορφέας Περίδης έγραφε το Στάγδην βραδέως δεν είχε διόλου στο μυαλό του την ελληνική τιβούλα. Κι όμως εμένα ο στίχος μου φαίνεται ταιριαστός :-)

* Πολύτιμες πηγές διάφορα δημοσιεύματα της Καθημερινής και του Βήματος.

Permalink για το "Ελληνική TV: Ανάγνωσμα επετειακόν και πένθιμον"

ΜΑΤΘ δ.2

"Και νηστεύσας ημέρας τεσσαράκοντα, ύστερον επείνασε".

Κι ύστερα ερχότανε η Καθαρή Δευτέρα. Την φανταζόμουν σαν αυστηρή γεροντοκόρη με τα μαλλιά πιασμένα κότσο κι ένα φουστάνι μακρύ και κατάμαυρο. Βάδιζε καταπάνω μου μ' εκείνο το ανελέητο βλέμμα της, κουνούσε το δάκτυλο με νόημα και μου επαναλάμβανε με στεντόρεια φωνή την ίδια λέξη διαρκώς: ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ.

Την ακολουθούσε ένας συρφετός από όσπρια και λαχανικά. Γκρίνιαζα ασύστολα με τις φακές και τα ρεβύθια που προσγειώνονταν στο τραπέζι. Ενώ την Πέμπτη (κάθε Πέμπτη) έτρεχα να λάβω θέση πρώτη στην μεσημεριανή συνεύρεση που είχε μόνιμα ψάρια και χόρτα. Πάντα φρέσκα από τη λαϊκή που γινόταν δύο στενά πιο κάτω. Και μια τέτοια μέρα, μία Πέμπτη, φιλεύαμε στο τραπέζι μας την Σμυρνιά γειτόνισσα. Η Σαρακοστή κόντευε στη μέση της κι εγώ ήμουν "μεθυσμένη" ήδη από τη μυρωδιά του γαύρου που τηγανιζόταν. Με πήρε στα πόδια της και με κανάκευε.

- Σ' αρέσει μικρή μου η Σαρακοστή;

- Όχι, κυρία Στέλλα. Μόνο τις Πέμπτες μ' αρέσει. Τις άλλες μέρες τρώμε φακές, ρεβύθια, σπανακόρυζο ... μπλιάχ

- Για κάτσε να σου πω μία ιστορία μέχρι να στρωθεί το τραπέζι. Ξέρεις, η Σαρακοστή δεν ήταν πάντα έτσι. Παλιότερα ήταν μία πανέμορφη κοπέλα που γλεντοκόπαγε μέρα και νύχτα. Έτρωγε ό,τι της άρεσε, έπινε όσο ήθελε, χόρευε και γελούσε συνέχεια. Μέχρι που κάποτε βαρέθηκε. Το σώμα της βάρυνε από τα γλυκά που καταβρόχθιζε, το μυαλό της θόλωσε από το πολύ κρασί και δεν μπορούσε να χορέψει πια. Όλοι γελούσαν και την κορόιδευαν. Κι εκείνη ήταν πλέον δυστυχισμένη. Και τότε συνάντησε ένα σοφό γέροντα που της είπε τι να κάνει για να ξανακερδίσει τη χαρά. "Να νηστεύσεις και να στερηθείς" της είπε ο γέρων. Κι η Σαρακοστή, τον άκουσε. Έκοψε τα γλυκίσματα κι όσα λαχταρούσε να γευτεί. Περιορίστηκε σε λιτά κι άνοστα φαγητά. Έκοψε και το κρασί. Κάποτε και το λάδι. Το σώμα της καλοσύνεψε και το μυαλό της ξεθόλωσε. Οι διασκεδάσεις της έλειπαν αλλά έκανε υπομονή. Πέρασαν έτσι 40 μέρες. Στο τέλος τους η Σαρακοστή είχε ξαναγίνει όμορφη. Μόνο που τώρα ήταν πιο σοφή και πιο γλυκιά. Και τη μέρα του Πάσχα κάθισε στο τραπέζι να γευτεί όσα στερήθηκε. Κι όλα της φάνηκαν 100 φορές πιο νόστιμα από πριν. Και μετά ήπιε και χόρεψε με την ψυχή της. Κι έμαθε πως για να χαρείς κάτι και να καταλάβεις την αξία του πρέπει να το στερηθείς πρώτα. Κι από τότε κάθε χρόνο, της κάνουμε παρέα στη νηστεία της. Για να μη χάνουμε κι εμείς το νόημα όσων μας αρέσουν. Για να τα λαχταρήσουμε και να τα στερηθούμε. Και μετά να τα απολαύσουμε ακόμη περισσότερο. Και καθώς η Σαρακοστή δεν έτρωγε όσα της άρεσαν .. έτσι κι εσύ για να της κάνεις το χατίρι δεν πρέπει να φας σήμερα τα ψάρια που τόσο σ' αρέσουν, αλλά τις φακές που μείναν από χθες.

Κείνη τη μέρα έμαθα τι πραγματικά θα πει νηστεία. Όλοι μασούλαγαν τον τηγανισμένο γαύρο και περίμεναν να λιγοψυχήσω αλλά εμένα η ιστορία της Σαρακοστής με είχε επηρεάσει τόσο που έφαγα για πρώτη φορά φακές χωρίς να γκρινιάζω. Κι ήταν το πρώτο Πάσχα που στο σπίτι μας εκτός από αρνί στη σούβλα, τηγανίσαμε και ... γαύρο. Ρεγάλο της Σμυρνιάς για το τέλος της δικής μου Σαρακοστής.

Permalink για το "Νηστεία"

Και ξαφνικά γέμισε η μπλοκοκοινωνία τάλαρα. Πέντε εδώ και πέντε εκεί. Όλα καλογυαλισμένα σαν να βγήκαν μόλις από το νομισματοκοπείο. Μόνο που .. δεν αγοράζουν τίποτα. Πρέπει -λέει- να γράψω πέντε πράγματα που δεν ξέρετε για μένα. Λες και ξέρετε όλα τ' άλλα και πέντε σας έλειπαν μόνο.

Όταν το πρωτόδα μου φάνηκε σαν το θάρρος ή αλήθεια που παίζαμε πιτσιρίκια. Αλλά εκεί η αλήθεια είχε κόστος. Κοιτούσες τον άλλο στα μάτια και την χρεωνόσουν.
Τέλος πάντων, έμαθα ότι κάπως ξεκίνησε αυτό το παιχνίδι στη μπλοκόσφαιρα και τελικά μ' έπιασε στα δίχτυα του. Πέντε κρίκοι, ένα τάληρο, λοιπόν. Σαν να γυρίσαμε στο Λούνα πάρκ. Αλλά τα πέντε ή τα δεκαπέντε πράγματα που θα σας πω για τη ζωή μου είναι .. ανέξοδα. Όχι γιατί δεν είναι πέρα για πέρα αληθινά ως κρίκοι, αλλά γιατί έχουν νόημα αν ξέρεις την Άννα κι όχι την "οίστρος".

1. Μα όταν γελάς σαν πιτσιρίκι μοιάζεις.
Υπήρξα μία ανεκδιήγητα ατίθαση παιδίσκη που αναστάτωσε γειτονιές και ρούγες με τα καμώματά της. Απίθανες "συλλήψεις" για ηλικίες προσχολικές. Από απόδραση με βαλίτσα ανά χείρας μέχρι ξεπούλημα των επίπλων του σπιτιού σε παλιατζή. Τότε διδάχτηκα ότι το ξύλο βγήκε .. από τον Παράδεισο (Αμαρουσίου, βεβαίως βεβαίως) :-)

2. Στα ηλιοσκαλοπάτια μ' έμαθε η μάνα μου να ζω.
Ως έφηβη δοκίμασα όλη τη φρίκη των μικρών αγγελιών για να αποκτήσω τα πρώτα μου εισοδήματα. Τα επίδοξα αφεντικά επέμεναν μονίμως να ανεβαίνω σε σκάλες και να τακτοποιώ ό,τι υπήρχε στο ψηλότερο ράφι. Έτσι έμαθα σύντομα ότι το ράφι είναι ένα πολύ χρήσιμο όπλο για να κερδίσεις το ... ταμείο ανεργίας :-)

3. Είν' ωραία να πέφτεις.
Ως ενήλικη συνειδητοποίησα ότι οι εμφανίσιμες γκόμενες οφείλουν να είναι και χαζές. Στην αντίθετη περίπτωση υπάρχει πρόβλημα διαχείρισης. Έκανα ξανθές ανταύγιες μπας και ξεγελάσω τα "κέντρα λήψης των αποφάσεων" :-)

4. Στου Αδάμ την εξορία.
Ως επαγγελματίας έμαθα πόσο εύκολο είναι να δουλεύεις και πόσο δύσκολο να συν-εργάζεσαι. Και καθώς το μπάσκετ δεν μου πήγαινε πολύ .. έμαθα τέννις. Κατακεραυνώνεις με δυνατό σερβίς και καθαρίζεις .. σχετικά εύκολα :-)

5. Της γιατρειάς το ρίσκο.
Ως άνθρωπος (γιατί κάποτε πρέπει να σοβαρευτώ επιτέλους) έμαθα πρόσφατα σχετικά την αξία της υπομονής. Είναι ένας πολύπλοκος μαθηματικός τύπος που συναρτάται από το μέγεθος της απελπισίας σου, διαιρούμενο με κάτι ματαιότητες και ακηδείες που δίνουν ένα πηλίκο το οποίο οφείλεις να πολλαπλασιάσεις με όση περιφρόσυνη σου βρίσκεται για τα μελλούμενα. Εν ολίγοις, και για όσους δεν κατάλαβαν, απλά δεν έμαθα τίποτα :-)

Αναρωτιέμαι όμως τι μάθανε οι σοφότεροι εμού. Και καθώς μου λένε ότι πρέπει να ρίξω το μπιλιέτο σ' άλλους πέντε με τη σειρά μου (ξέρω ακριβώς τι θα σκεφτούν μόλις το πάρουν, το ίδιο σκέφτηκα κι εγώ, κυρία magica, όταν το παρέλαβα) βάζω τη λίστα στα ... κάρβουνα κι άντε να δω τι θα κάνουν οι αναστενάρηδες :-)

Φοίβος
Ovi
Πιτσιρίκος
Juke box
Τhas

(άσε που γύριζα μία ώρα γύρω γύρω να βρω ποιοί δεν χρεώθηκαν ακόμη το τάληρο.
Μπα σε καλό μας χειμωνιάτικα. Μπελάδες που μας βρήκαν)

Permalink για το "Πέντε κρίκοι, ένα τάληρο. Για περάστε"

- Λοιπόν; Τι σκοπούς έχεις για σήμερα;

Η Ελένη τρώγεται μέρες τώρα στην ιδέα του περιβόητου Αγίου Βαλεντίνου. Έξυπνη, μορφωμένη, άνω των τριάντα κι εν τούτοις θεωρεί must της σχέσης της να αποτίσει φόρο τιμής στον Άγιο Έρωτα (άδει χαριτωμένα ένρινα ο Παντελής Θαλασσινός). "Αν το ξεχάσει, δεν θα του το συγχωρήσω ποτέ" μας έλεγε εκνευρισμένη στο γραφείο. Ο καημένος ο Κώστας για πρώτη φορά θα βίωνε το τέστ του Βαλεντίνου στο πλευρό της και ουδόλως έδινε την εικόνα του ανθρώπου που θα τρεχε να εφοδιαστεί γλυκά και λουλούδια, υποκύπτοντας σε ξεν-έρωτες μόδες.
Το ευτύχημα της κοινής συνεύρεσης ζευγαριών σε εργασιακούς χώρους είναι ότι σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις οι καλοί φίλοι μπορούν να προλάβουν τις .. τραγωδίες. Τον προειδοποιήσαμε λοιπόν τον Κώστα για τις προσδοκίες της Ελένης μας και τον συμβουλεύσαμε να πράξει κατά συνείδηση. Το σκηνικό παίχτηκε το πρωί μπροστά στα μάτια μου. Η Ελένη σαν βόμβα πολλών μεγατόνων που ετοιμάζεται να εκραγεί, δεν άντεξε και του πέταξε τη φαρμακερή ατάκα. Ο Κώστας χαμογέλασε ήρεμα, κάθισε σε μία καρέκλα του γραφείου, την τράβηξε κοντά του και της είπε:

- Θα 'χει γλυκειά βραδιά απόψε. Θα τελειώσουμε τη δουλειά και θα σε πάρω να πάμε μία βόλτα στο λιμάνι. Θα αφήσουμε το αυτοκίνητο στην άκρη της προβλήτας και θα καθίσουμε παραδίπλα από τους ψαράδες. Θα κοιτάμε τα φώτα του Κούλε απέναντι, θα σε κρατάω αγκαλιά σαν να μαστε ερωτευμένοι έφηβοι και θα σου πω ότι ... (μικρή παύση εδώ. Ο Κώστας την κοιτάζει και ξαναπαίρνει φόρα) Θα σου πω ότι δεν πιστεύω σε κανένα Άγιο Βαλεντίνο. Σε μας πιστεύω μόνο. Κι αυτό που νοιώθουμε μπορούμε να το γιορτάζουμε όσο και όποτε θέλουμε. Και εσύ είσαι αρκετά έξυπνη για να ξέρεις ότι έχω δίκιο.

Της το 'πε τόσο τρυφερά και τόσο απλά που μας συγκίνησε όλους. Για μία στιγμή φοβήθηκα ότι η Ελένη μπορεί και να διαμαρτυρηθεί. Αλλά εκείνη τον αγκάλιασε τρυφερά .. μας κοίταξε και είπε: Καταλαβαίνετε τώρα πως μ' έριξε;
Βάλαμε τα γέλια και ... γυρίσαμε στις δουλειές μας. Έμεινα για λίγο να σκέφτομαι όλους τους πανικόβλητους Κωστήδες που δεν θα δείξουν την ίδια σύνεση και θα τρέξουν να εφοδιαστούν σήμερα τα καταναλωτικά .. αξεσουάρ του Άγιου Έρωτα (άδει ο Γιώργος Ανδρέου από την Κιβωτό Ονείρων). Σκέφτηκα κι όλες τις Ελένες που θα γευτούν σοκολατένιες καρδιές ή θα μυρίσουν τυποποιημένες ανθοδέσμες, παρασυρμένες από τις σπονδές που επιβάλλει το life style.

Θυμήθηκα την Υβόννη του Εμπειρίκου στον Μέγα Ανατολικό:

Τί είναι ο Έρως, διηρωτάτο η Υβόννη εν απογνώσει. Διατί να είναι τόσον δύσκολος η ολοκλήρωσίς του; Διατί να προκαλή τόσους πόνους και τόσας πικρίας, ενώ είναι το μεγαλύτερον αγαθόν, το μεγαλύτερον δώρον που εδόθη εις τους ανθρώπους, η μεγαλυτέρα απόλαυσις, η βαθυτέρα ευτυχία. Τί είναι αυτό που μετατρέπει τον Έρωτα, από Παράδεισον ηδονών, εις Κόλασιν μαρτυρίων;

... Αναπνέουσα βαθειά, η Υβόννη εκοίταζε ακόμη τον ουρανόν. Αίφνης μία άλλη σκέψις, εις αδιάπτωτον αλληλουχίαν με τας προηγουμένας ερχόμενη, έλαμψε εις τον νουν της. Ήτο μία σκέψις γοργή, θερμή, σαν αίμα σφύζοντος νεανικού οργανισμού... Μήπως αν ήλλασσε πεποιθήσεις και ιδίως την συμπεριφοράν της εις την ζωήν ως προς τον έρωτα, εις τον οποίον έως σήμερον υπήρξε τόσον πολύ ελλειμματίας, θα ήρχιζε δι΄ αυτήν νέα ζωή, μία ζωή πανήδονη, γλυκύτατη -η μόνη ορθή, αληθινή και φυσική. Αλήθεια, μήπως τούτο ήτο δυνατόν;
Ακόμη ολίγα δευτερόλεπτα εκοίταξε τον ουρανόν ως εν εκστάσει η Υβόννη, γοητευμένη, μαγευμένη και αναπνεόυσα βαθειά την θαλασσίαν αύραν... Ω, ναι, αυτό που εσκέφθη ήτο απολύτως δυνατόν. Αλλέως, δεν θα έλαμπαν με αυτόν τον τρόπο τα άστρα· αλλέως δεν θα περιεστρέφοντο τόσον θριαμβευτικά και με τόσην ευρυθμίαν οι τρόχοι του «Μεγάλου Ανατολικού»· αλλέως δεν θα εσκόρπιζε τόσο θωπευτικά, τόσον ηδονικά, κατά διαστήματα, εις το πρόσωπόν της, το υγρόν ψιμμύθιν του θαλασίου αφρού, η απαλή πνοή του ανέμου... Ω, ναι, αυτό που εσκέφθη, ήτο δυνατόν να γίνη κι η αλλαγή αυτή, που έπρεπε να αρχίση αμέσως, θα ήτο ο λυτρωμός της.
------------------------------------------------------------------------------------------------------

Και καθώς έπρεπε να του κάνω "αφιέρωμα" του Άγιου Έρωτα σκέφτηκα να πω τα πράγματα με τ' όνομά τους.

Τον Βαλεντίνο δεν τον ξέρω. Δεν είδα τη φάτσα του ποτέ. Ακούω όμως το σαματά που κάνει κάθε χρόνο τέτοια μέρα. Προστάτης Άγιος των ζαχαροπλαστών και των Ανθοπωλών, υποθέτω. Ευπρόσδεκτος -σε μία γενική θεώρηση- αν πρόκειται να μας θυμίζει το πόσο ανάγκη έχουμε τον έρωτα.
Μία εκδοχή τον θέλει να στρατεύτηκε από την Καθολική Εκκλησία για να διαδεχθεί (και έντεχνα να απαλείψει) τη λατρεία ενός προκατόχου, του Lupercus (Λυκιδεύς) που λατρευόταν με παγανιστικές τελετές γονιμότητας. Οι Ρωμαίοι από τον 4ο π.Χ. αιώνα έκαναν ιδιότυπα συνοικέσια στο όνομα της λατρείας του. Έβαζαν σε πήλινο δοχείο ονόματα ανδρών και γυναικών και δια κλήρου τους έσμιγαν για ένα χρόνο. Απώτερος σκοπός: η διαιώνιση του είδους. H τελετή έφερε την ονομασία Lupercalia και ξεκινούσε κάθε χρόνο στις 15 του Φλεβάρη. Ώσπου, το 496 μ.Χ. ο παπά Γελάσιος την μετακύλισε μία μέρα πριν για να συμπέσει με τη μέρα μνήμης του Αγίου Βαλεντίνου. Έτσι το παλιό παγανιστικό έθιμο ξεχάστηκε και στη θέση του άρχισε η "λατρεία" του Αγίου των ερωτευμένων.
Αμφιλεγόμενος ομολογουμένως ο Βαλεντίνος, καθώς παραμένει ασαφές μάλλον το ποιός από τους τρείς (!!) ομώνυμους Καθολικούς Αγίους ήταν και τι ακριβώς έκανε για να κερδίσει τον τίτλο του.

Κατά μία εκδοχή τον 3ο αιώνα -περίοδος Αυτοκρατορίας του Κλαύδιου του δευτέρου- η Ρώμη περνούσε περίοδο αιματηρών εκστρατειών. Σε βαθμό που οι άντρες να αρνούνται πλέον τη στράτευση και να επικαλούνται ως δικαιολογία ότι προτιμούν τις αγκαλιές των γυναικών από τα όπλα και τους πολέμους. Εξοργισμένος ο Κλαύδιος εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε γάμους και αρραβώνες. Ένας "άτακτος" ιερέας όμως, ο Βαλεντίνος, γύριζε τη Ρώμη και πάντρευε τα ζευγάρια κρυφά, χαλώντας τα σχέδια του Αυτοκράτορα. Ώσπου οι πραιτοριανοί τον εντόπισαν και τον έσυραν στο παλάτι. Ο Αυτοκράτορας τον αποκεφάλισε στις 14 Φεβρουαρίου του 270 μ.Χ.
Μία δεύτερη εκδοχή, επιμένει ότι ο Βαλεντίνος φυλακίστηκε τότε σε μία Ρωμαϊκή φυλακή και εκεί ερωτεύτηκε την κόρη του δεσμοφύλακά του. Την παραμονή δε, της εκτέλεσής του, της έγραφε ένα ερωτικό γράμμα υπογράφοντας "από τον Βαλεντίνο σου". Η φράση μετέτρεψε όλους τους μετέπειτα ερωτευμένους σε .. Βαλεντίνους και ... Βαλεντίνες.
Η μόδα ξεκίνησε από τη Γαλλία και την Αγγλία αλλά σύντομα έφτασε μέχρι την Αμερική και τον Καναδά. Τον 17ο αιώνα η 14η Φεβρουαρίου ήταν ήδη η μέρα που οι ερωτευμένοι αντάλλασαν χειρόγραφα σημειώματα. Ενάμιση αιώνα μετά .. ξύπνησε και το επιχειρηματικό δαιμόνιο: ο Εστερ Χόλαντ έφτιαξε τις πρώτες κάρτες που ήταν αφιερωμένες στον Άγιο Βαλεντίνο κι άρχισε να τις πουλάει στους ερωτοχτυπημένους.
Στην Ελλάδα τα μαντάτα άργησαν να ρθουν. Μόλις το 1977 τον πρωτογιορτάσαμε.

Έκτοτε, η αγορά κάθε χρόνο γεμίζει τούρτες σε σχήμα καρδιάς και κάρτες με ερωτιάρικα μηνύματα, ανθοδέσμες περίτεχνες και φυσικά ... άκρατη κατανάλωση σε αλκοόλ και μεζεδάκια "εξαιρετικά αφιερωμένα" στον "καθαγιασμένο ερωτύλο". Διαφήμιση και μάρκετινγκ τον πήραν και τον .. σήκωσαν τον Άγιο και θες δε θες στις 14 του Φλεβάρη δεν μπορείς παρά να του δώσεις λίγη σημασία.
Βέβαια, ο δικός μας ο ... γάτος της Ορθοδοξίας, έψαξε το εορτολόγιο και βρήκε να αντιτείνει ένα ζεύγος Ορθοδόξων μαρτύρων: Ακύλας και Πρίσκιλα, που η μνήμη τους τιμάται στις 13 του Φλεβάρη, αλλά καθώς η "διαφημιστική καμπάνια" δεν ήταν επαρκής, τους κράτησαν στο νου τους ως άλλοθι μόνο οι .. βαθιά θρησκευόμενοι.

Εδώ στα νότια, τα τελευταία χρόνια ο Λουδοβίκος επιμένει να χρίσει Άγιο του Έρωτα τον Υάκινθο. Ο Άγιος Υάκινθος ήταν τραπεζοκόμος στην αυλή του αυτοκράτορος Τραϊανού και αρνούμενος να φάει από τα ειδωλόθυτα, πέθανε από ασιτία σε ηλικία 20 ετών το 108 μ.Χ.
Μία εκδοχή τον θέλει να θανατώθηκε, επειδή έκοψε ένα δέντρο, εκνευρισμένος από το γεγονός ότι οι ειδωλολάτρες το προσκυνούσαν. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης τον τραγούδησε ενώ ο Λουδοβίκος σκαρφάλωσε το ναΐσκο του στα μιτάτα του Ψηλορείτη:

Ο Άγιος Υάκινθος ξυπνάει τα μεσημέρια
παίρνει την Κρήτη στα φτερά, τον έρωτα στα χέρια
κατηφορίζει το βουνό το μονοπάτι παίρνει
και ο ήλιος μόλις τον κοιτά χαμογελά και γέρνει

Ο Άγιος Υάκινθος ανοίγει παραθύρια
σμίγει τα στήθια, τα κορμιά και χτίζει τα γιοφύρια
ν' αγαπηθούν οι άνθρωποι να ομορφύνει ο κόσμος
ν' ανθίσει ο βασιλικός, η ρίγανη κι ο δυόσμος

Προσωπικά προτιμώ το άσμα των Χαϊνηδων περί έρωτος. Ή έστω την Αρβανιτάκη σε εκείνο τον παραδοσιακό σκοπό για την αγάπη την κρυφή .

Και συνειρμικά με τον έρωτα θυμάμαι πάντα εκείνο το αμφιλεγόμενης πατρότητας γράμμα που αποδόθηκε στον Μαρκές:
"Θεέ μου, αν είχα ένα κομμάτι ζωή... Δεν θα άφηνα να περάσει ούτε μία μέρα χωρίς να πω στους ανθρώπους ότι αγαπώ, ότι τους αγαπώ. Θα έκανα κάθε άνδρα και γυναίκα να πιστέψουν ότι είναι οι αγαπητοί μου και θα ζούσα ερωτευμένος με τον έρωτα.
Στους ανθρώπους θα έδειχνα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, χωρίς να καταλαβαίνουν ότι γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται!
... Το αύριο δεν το έχει εξασφαλίσει κανείς, είτε νέος είτε γέρος. Σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπεις τους ανθρώπους που αγαπάς. Γι' αυτό μην περιμένεις άλλο, κάν' το σήμερα, γιατί αν το αύριο δεν έρθει ποτέ, θα μετανιώσεις σίγουρα για τη μέρα που δεν βρήκες χρόνο για ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα φιλί και ήσουν πολύ απασχολημένος για να κάνεις πράξη μια τελευταία τους επιθυμία. Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις "συγνώμη", "συγχώρεσέ με", "σε παρακαλώ", "ευχαριστώ" κι όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις. Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις".

Permalink για το "Το γαρ "πολύ" του έρωτος γεννά παραφροσύνη"

Συνήθως θυμώνω παραμονές των γιορτών όταν όλοι οι "άποροι" και "αναξιοπαθούντες" κάνουν έκκληση στα αισθήματα φιλανθρωπίας μου. Σαν να ξεγυμνώνουν τελετουργικά την αχίλλειο πτέρνα μου και να την στηλιτεύουν, ξέροντας ότι κάπου στο βάθος διατηρώ τις ενοχές μου καθώς γνωρίζω ότι σαφώς "υπάρχουν και χειρότερα" από όσα θεωρώ μικρές συντέλειες της καθημερινότητάς μου.
Το ίδιο με θυμώνουν και οι κουρελήδες των τρένων, τα παιδιά των φαναριών και οι ανάπηροι που "κοσμούν" κάθε γωνιά των κεντρικών διαδρομών μου. Όχι γιατί επαιτούν την προσοχή και την καλοσύνη μου αλλά γιατί έχασαν την εμπιστοσύνη μου.

Πάνε χρόνια που μία .. Τ@ρ@π@σου (το όνομα είναι αληθινό και γι' αυτό το "καμουφλάρω") μου δωσε ένα ηχηρό μάθημα. Εισέβαλλε στη ζωή μου με όψη εξαθλιωμένη, σέρνοντας δύο πιτσιρίκια σε κάθε χέρι της και εκλιπαρώντας για ένα κομμάτι ψωμί. Τα μάτια τέτοιων παιδιών αλλάζουν τόσο μαγικά βλέμμα με μία σοκολάτα, που θάρρεψα προς στιγμήν πως μπορώ να τους αλλάξω τη ζωή. Το πήρα πατριωτικά. Όχι απλά ένα χαρτονόμισμα και ξεμπέρδεψα με τη φιλανθρωπία της χρονιάς. Ένας αγώνας ολόκληρος να δείξω και στους άλλους αυτό που έβλεπα εγώ σε κείνα τα μάτια. Την ανάγκη για ένα ζεστό σπίτι και μία ισορροπημένη διαβίωση. Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι οι άνθρωποι έχουν ασυνείδητη ροπή προς το καλό. Αρκεί να τους την θυμίσεις.
Η Κ.Τ. με την βοήθεια μίας πόλης ολόκληρης -που συσπειρώθηκε για να καλύψει τις ανάγκες της- απόκτησε ένα αξιοπρεπές διαμέρισμα, μία μόνιμη δουλειά, πολλά τρόφιμα και ρούχα, αρκετά μετρητά, επίπλωση από χλιδάτο ξενοδοχείο, καινούριες ηλεκτρικές συσκευές από ντόπιο κατάστημα και επιτέλους ένα χαμόγελο ευτυχίας. Μεταδοτικό, πράγματι. Νοιώθαμε όλοι καλά που την βοηθήσαμε. Και πρώτη απ' όλους εγώ. Την τακτοποιήσαμε βιαστικά στη νέα της ζωή και σιγά σιγά την .. ξεχάσαμε.

Ώσπου μία μέρα με πήρε φίλος αναπάντεχα τηλέφωνο και μου είπε: Βάλε αμέσως τηλεόραση να δεις τι γίνεται με τα παιδιά της Κ.Τ. Έβαλα. Στο τηλέφωνο κάποια ούρλιαζε ότι εκμεταλλεύτηκαν τα παιδιά της. Δυσκολεύτηκα να καταλάβω. Μία γυναίκα από ορεινό χωριό ισχυριζόταν ότι η Κ.Τ. -που φυλούσε τα παιδιά της για ένα διάστημα- έστησε όλο αυτό το παραμύθι για να συγκεντρώσει όσα της έλειπαν. Στην αρχή αδυνατούσα να το πιστέψω. μετά κλονίστηκα. Ένοιωσα προδομένη και συνάμα υπεύθυνη που με την αφέλειά μου παρέσυρα τόσους σε μία ιστορία απάτης.
Η Κ.Τ. εξαφανίστηκε. Άδειασε το διαμέρισμα, παράτησε τη δουλειά, πήρε τα χρήματα και δεν την ξανάδαμε. Μαζί της πήρε και όση ευπιστία διέθετα ως τότε για τις .. φιλανθρωπίες.

Πέρασα γρήγορα στο άλλο άκρο. Κοιτούσα βλοσυρά όσους άπλωναν το χέρι μπροστά μου, θεωρώντας τους μέλη στην ίδια "λέσχη" της απάτης. Επιπλέον, αρνιόμουν πεισματικά να παρασύρω κι άλλους πλέον σε οποιαδήποτε "εκστρατεία" βοήθειας ανθρώπων που ίσως και να είχαν πράγματι ανάγκη.
Λίγο καιρό αργότερα γνώρισα τον μικρό Γιαννάκη. Ένας 7χρονος μπόμπιρας που ο πατέρας του ισχυριζόταν ότι χρήζει άμεσης επέμβασης στο εξωτερικό. Πολυδάπανης επέμβασης. Ο Γιαννάκης μου φάνηκε ζωηρότατος και οι ιατρικές γνωματεύσεις ελλειπείς. Η Κ.Τ. στριφογύριζε ακόμη στο μυαλό μου και μου θύμιζε το προηγούμενο πάθημα. Του γύρισα λοιπόν την πλάτη επιδεικτικά. Μήνες μετά το μάτι μου έπεσε στο αγγελτήριο της κηδείας του στην εφημερίδα. Τα χρήματα δεν συγκεντρώθηκαν εγκαίρως και η επέμβαση δεν έγινε. Ένοιωθα ένοχη πάλι. Όχι γιατί εθελοτυφλούσα πως θα μπορούσε να σωθεί, αλλά γιατί δεν προσπάθησα καν και απείχα.

Και βέβαια δεν είμαι ρομαντική και .. αθώα. Ζω στο σήμερα. Παρακολουθώ πολέμους, ξέρω στατιστικά υποσιτισμένων, τους ελληνικούς αριθμούς για την εξαθλίωση και τη φτώχεια, τις φάμπρικες πίσω από τα παιδιά των φαναριών, μερικούς αναγνωρίσιμους ζητιάνους με έντυπο "Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας". Από την άλλη ξέρω όμως κι ένα κράτος ανάλγητο με σαθρό σύστημα κοινωνικής αλλυλεγγύης και μία δημόσια ιατρική μέριμνα που δεν χαρίζεται στους άπορους και τους .. ανώφελους.
Πρόσφατα σχετικά παρακολούθησα τον αξιοπρεπή αγώνα ενός ζευγαριού που υιοθέτησε ένα παιδί. Έκανε τα πάντα για να το σώσει από μία σπάνια πάθηση. Αθόρυβα πούλησε όλο το βιός του και έτρεξε στην Αγγλία. Κάποτε όμως τα χρήματα δεν έφτασαν. Και τότε μόνο ζήτησε βοήθεια. Ένας .. Γιαννάκης πάλι. Μία δεύτερη ευκαιρία. Καθώς θυμηθήκαμε συλλογικά πως ... νοιαζόμαστε, ο δεύτερος Γιαννάκης σώθηκε.
Και μαζί του σώθηκα κι εγώ. Άφησα πίσω μου την πικρή ανάμνηση της Κ.Τ. και του άλλου παιδιού και χάρηκα που ρίσκαρα πάλι να νοιώσω άνθρωπος ακόμη και με κίνδυνο να πιαστώ κορόιδο. Τι σημασία έχει?

Σήμερα πήρα ένα μέηλ. Τον Αναστάση που αναφέρει δεν τον ξέρω. Ζει κάπου στην Καστοριά.
Ο αποστολέας με πληροφορεί ότι η Ιατρική κοινότητα του δίνει κάποιες ελπίδες μόνο εάν πάει σε συγκεκριμένο νοσοκομείο στο Τέξας των Η.Π.Α για θεραπεία ενός έτους. Το ύψος της

θεραπείας και διαμονής του στο Τέξας ανέρχεται σε 400.000 ευρώ.
Οι γονείς του δεν καλύπτονται από ασφαλιστικό ταμείο και στην προσπάθεια τους να

συγκεντρώσουν ένα ποσό έχουν ανοίξει ένα τραπεζικό λογαριασμό ο οποίος είναι

εγκεκριμένος από το Υπουργείο Υγείας.
Έτυχε να γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι να εγκρίνει τέτοιους λογαριασμούς πλέον το Υπουργείο και πόσο αυστηρή διαδικασία ακολουθείται, ακριβώς για να αποφευχθούν τα παρατράγουδα από τους επιτήδειους. Αυτό είναι ένα πρώτο πειστήριο λοιπόν.
Έμαθα ότι μέχρι σήμερα ο λογαριασμός είχε 30.000 ευρώ , ποσό που υπολείπεται σημαντικά από το απαιτούμενο.
Την πρωτοβουλία για την δημοσιοποίηση της υπόθεσης ανέλαβε το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων

και Επικοινωνίας του ΤΕΙ που εδρεύει στην Καστοριά.

Το μήνυμα καταλήγει ως εξής:
Σας καλούμε να προβείτε σε μία χειρονομία καλής θέλησης καταθέτοντας όποιο

χρηματικό ποσό θέλετε στον παρακάτω λογαριασμό : Λογαριασμός Εθνικής

Τράπεζας 10464503340. Στοιχεία: Αναστάσης Παγωνίδης , Βασιλική Παγωνίδου

(μητέρα).

Μπορούσα κάλλιστα να το αγνοήσω .. αλλά επιλέγω να μην το κάνω.

Permalink για το "Το αίτημα της φιλανθρωπίας στις σύγχρονες κοινωνίες"

" Με στάμπα που δε φαίνεται σε κέντησε η Σπανιόλα
ή το κορίτσι που χορεύει απάνω στο σκοινί".
Νίκος Καββαδίας (με ένα κλικ ακούγεται σε εξαίσια εκτέλεση)


Tέλη της δεκαετίας του 70. Στα θρανία γράφαμε ακόμη την εθιμοτυπική έκθεση περί αποταμίευσης (να μία έννοια που διέφυγε του συγχρόνου εκπαιδευτικού συστήματος) και κερδίζαμε τους περιβόητους κόκκινους σιδερένιους κουμπαράδες του Ταμιευτηρίου. Βρισκόταν μόνιμα στολισμένος πάνω στο σκαλιστό σκρίνιο του σαλονιού για να θυμίζει στους επισκέπτες το ... χρέος τους. Το περιεχόμενό του γλιστρούσε προς τα έξω με την βοήθεια ενός μαχαιριού (μαμάς απούσης) και κατέληγε στο ψιλικατζίδικο του κυρ Παναγιώτη, που "αποταμίευε" τα ζαχαρωτά μας όνειρα: Μακρόστενες ροζ καραμέλες με ζάχαρη και περιτύλιγμα από χρυσόχαρτο.

Έτοιμη για μία τέτοια "κατάθεση" θα πρέπει να μουν, όταν το μάτι μου έπεσε στην κούτα με τα Άρλεκιν. Έρωτας σε τιμή ευκαιρίας! Μόλις πενταπλάσια από το ζαχαρωτό. Περίμενα να αρχίσει ο κυρ Παναγιώτης το αγαπημένο του παιχνίδι με τα μπουκαλάκια της κολώνιας. Τελετουργία που είχα πολλάκις παρακολουθήσει, όταν εξυπηρετούσε λουσάτες πελάτισσες. Είχε μία συλλογή από μικροσκοπικά μεταλλικά χωνάκια, ένα σωρό αιθέρια έλαια, μεγαλύτερα δοχεία με αρώματα ... εξωτικών ονομάτων και δοσομετρητές. Τα άπλωνε αργά μπροστά του για να παίξει τον αλχημιστή και να δημιουργήσει "μοναδικά" αρώματα για τις κυρίες της γειτονιάς. Οι άντρες αρκούνταν στη "Μυρτώ" ή στο απλό άρωμα λεμόνι.

Περιμένοντας σ' ένα τέτοιο δρώμενο, βρήκα χρόνο να πρωτοξεφυλλίσω τα άρλεκιν . Κατέληξα σ' ένα με εξώφυλλο μία γοητευτική Σπανιόλα που χόρευε ξυπόλητη, σηκώνοντας μία μακριά κοκκινόμαυρη φούστα με βολάν. Στο βάθος η φιγούρα ενός ταυρομάχου.

Ο "Έρωτας στην Ισπανία" χωνόταν διακριτικά μέσα στο μεγάλο βιβλίο της Φυσικής για μέρες, μέχρι να καταφέρω να μυηθώ στο σλόγκαν "μ' ένα Άρλεκιν ξεχνιέσαι". Και με δύο παθαίνεις αμνησία ... αλλά άργησα πολύ να διαλέξω το επόμενο.

Ο διάσημος Ματαντόρ -που ασφαλώς διέθετε "θεληματικό" πηγούνι, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό (???)- παροπλίστηκε μετά το ατύχημά του στην αρένα. Η νεαρή Καρμέλα εισέβαλε στη ζωή του εκτελώντας χρέη νοσοκόμας. Μιά νύχτα ντύθηκε μ' εκείνη την πανέμορφη μαυροκόκκινη φούστα και χόρεψε ξέφρενα πλάι στη φωτιά που άναψαν στην παραλία. Η περιγραφή καταλυτική για την φαντασία μίας έφηβης και η εικόνα έμεινε βαθιά χαραγμένη στο μυαλό μου.

*

Απόκριες του 1980. Οι μαμάδες της γειτονιάς αγχωμένες επιστρατεύουν πλουμιστά υφάσματα για να μας ράψουν τις αποκριάτικες στολές. Η δική μου χαμογελάει με την εμμονή μου να ντυθώ .... Σπανιόλα. Κάθομαι υπομονετικά και σχεδιάζω τη στολή στο χαρτί. Μοντέλο μου η ηρωίδα του Άρλεκιν, που παραμένει ενοχικά κρυμμένη ανάμεσα στα σχολικά βιβλία.

Η φούστα αποτελείται από τέσσερα διαφορετικά βολάν, καθένα ραμμένο πάνω στο προηγούμενο. Εναλλάξ. Κόκκινο και μαύρο. Στις πρόβες παίρνω πόζες στον ολόσωμο καθρέφτη της ντουλάπας, καρφώνοντας ένα κατακόκκινο τραντάφυλλο στο αυτί μου. Μία νέα Καρμέλα που λαχταράει να χορέψει ξέφρενα με τη σειρά της στην .. αποκριάτικη γιορτή της Πρώτης Γυμνασίου.

Πρόβα Τζενεράλε μεσοβδόμαδα. Η φούστα έτοιμη κι εγώ να στριφογυρίζω για να ακούω το θρόισμά της. Καμαρώνω τα τακούνια μου και παριστάνω την Τζίντζερ Ρότζερς. Βάζω κι ένα κατακόκκινο κραγιόν για να απολαύσω το πρόσωπό μου "βαμμένο" για πρώτη φορά.
Κρυφοκοιτάζω την φωτογραφία της Καρμέλα, για να σιγουρευτώ πως της μοιάζω. Ικανοποίηση!! Είμαι Καρμέλα .. στη θέση της Καρμέλα. Xοροπηδάω στα τακούνια μου και χορεύω τάνγκο. Προβάρω γυναικεία παθιασμένα βλέμματα, αγνοώντας πως... η τύχη μου έχει πάρει ρεπό.

Ξημερώνοντας η μεγάλη μέρα της γιορτής, ξυπνώ γεμάτη σπυράκια. Λες και το κατακόκκινο κραγιόν είχε επισκεφθεί όλο το πρόσωπο και το σώμα μου μαζί. Ανεμοβλογιά. Οι υποδείξεις .. αυστηρές. Ούτε συζήτηση για γιορτές και μεταμφιέσεις. Και εγώ αναγκαστικά ... συνεμορφώθην. Κοίταζα κλαίγοντας για ώρες την κοκκινόμαυρη στολή, που έμεινε κρεμασμένη στη ντουλάπα και βίωνα τη μικρή μου συντέλεια.

Πέρασαν πολλές απόκριες έκτοτε. Δοκίμασα ένα σωρό μεταμφιέσεις αλλά Σπανιόλα δεν ντύθηκα ποτέ. Θυμόμουν νοσταλγικά την κοκκινόμαυρη φούστα κι έλεγα πως δεν φτάνει να θες εσύ. Πρέπει να συνηγορήσει και το ...σύμπαν.

"Από παιδί βιαζόμουνα, μα τώρα πάω καλιά μου"... (κι άλλο κλικ στο στίχο για τη "Γυναίκα" του Καββαδία)

... Γιομάτη φύκια και ροδάνθη, αμφίβια μοίρα
καβάλαγες ασέλωτο με δίχως χαλινάρι,
πρώτη φορά σε μιά σπηλιά στην Αλταμίρα.

* Υποκρίνομαι πως διάλεξα "τυχαία" τον ποιητή. Αλλά σήμερα κλείσαν 32 χρόνια απ' τη φυγή του.

Permalink για το "Όταν η Καρμέλα πέρασε ... ανεμοβλογιά"

I do love this country !!!
Δύσκολο να πλήξεις με όσα συμβαίνουν. Ακόμη δυσκολότερο να τα προβλέψεις. Σαν να βιώνεις μία διαρκή Πρωταπριλιά, όπου όλοι συναγωνίζονται στο ποιός θα πει το πιο ευφάνταστο ψέμα.
Ίσως γι' αυτό παραδοσιακά οι κυβερνήσεις επιλέγουν για την θέση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας το πλεόν χαμογελαστό baby face που διαθέτουν στην αρμάδα τους.
Να σε κοιτάζει από το γυαλί με εκείνο το αλέγκρο ύφος του χαμένου στο διάστημα και να μην ξέρεις αν όσα λέει είναι απλά παραμυθάκι για να πας για νάνι ή τα πιστεύει κιόλας.
Και να σου χαμογελάει λοξά (τα "χρυσά δοντάκια" του Ανδρεάδη εξέλειπαν) εκστομίζοντας τα πιο απίθανα τσιτάτα.

"Κάποια ασήμαντα δημοσιεύματα" είπε χθες ο κ. Αλογοσκούφης αναφερόμενος στο διεθνώς ... άγνωστο, ασήμαντο και μη υπολογίσιμο δημοσίευμα του CNN. Στο εν λόγω "άσημο" site φιγουράρει αυτές τις μέρες ένα αφιέρωμα με τις 101 πιο βλακώδεις γκάφες στον τομέα της οικονομίας την χρονιά που πέρασε. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 39 "τιμητική" θέση. Και το σπουδαίο είναι ότι δεν πρόκειται σε αναφορά για λάθη ενός οικονομικού ιδιωτικού παράγοντα αλλά για στηλίτευση του κορμού της εθνικής οικονομικής πολιτικής, που βασίστηκε στην περιβόητη αναθεώρηση του ΑΕΠ κατά 25% εν μία νυκτί.
Το τι ακριβώς συνεπάγεται η κίνηση αυτή έχει πολλάκις αναλυθεί στον εγχώριο Τύπο. Και σήμερα ξανααναλύεται. Ως προς το τι εστί δε "Κοντοπυράκειον θεώρημα" ... για τους αδαείς υπάρχει επαρκής ανάλυση στην μπλοκόσφαιρα διά χειρός γεροντάκου.

Όσο το καλοσκέφτομαι δεν με ενοχλεί τόσο που πουτάνες και ναρκωτικά θα με πείσουν ότι είμαι πλούσια και θα τα πληρώσω χρυσάφι. Έτσι κι αλλιώς αυτά πάντα κόστιζαν.

Με ενοχλεί που μου πηδάνε ασύστολα τον εγκέφαλο. Μαθητευόμενοι μάγοι που επιμένουν να πειραματιστούν στην κασίδα μου, χαμογελώντας με τις γκάφες τους και αποχαυνώνοντάς με με ό,τι λογής μπουρδολογία τους έρθει.

* Φαντάζομαι δε, γέλια που θα κανε ο Τέντ ακούγοντας τον κ. Αλογοφούσκη να λέει το "μαγαζάκι" του ασήμαντο.

Hey ... horseman άσε με να σου πω πόσο φοβάμαι.

Permalink για το "Το "ασήμαντο" CNN, oι πουτάνες και το ...πήδημα"

Σύντροφε, χιόνισε στον τόπο μας!

Κι ύστερα βγήκε ένας ήλιος .. ξαφνικός!

Ακόμη ξαφνιάζεσαι που συνυπάρχουμε;

Permalink για το "ΣΥΝ-ΥΠΑΡΞΗ!!"

"Δύο πραγματα ειναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία.
Αν και για το σύμπαν δεν είμαι απόλυτα σίγουρος..."
Άλμπερτ Αϊνστάιν

Από τη θεία την Ελπινίκη δεν είχαμε νέα εδώ και χρόνια. Πήρε των αματιών της το 1965 (πριν γεννηθώ, δηλαδή) και έφυγε στο Αμέρικα. Δούλεψε σε ένα greek εστιατόριο στην αρχή και φλόμωσε στο πιάτο (που θα λεγε κι ο Βουτσάς) κι έπειτα τύλιξε έναν Αμερικάνο με πολλά dollars και λίγδωσε το αντεράκι της. Κατά το 1980, την κατέλαβε ο νόστος και τον πήρε παραμάσχαλα να του δείξει την πατρίδα της. Αριβάρησε σπίτι μας με ένα καπέλο απόλυτα .. αμερικάνικο (παράξενο τι "γράφει" στη μνήμη των ανθρώπων τελικά) και μιλούσε σαν την θεία από το Σικάγο, αλλά σε πιο σικάτη έκδοση της Βασιλειάδου. Κάποια στιγμή ο πατέρας μου -που δεν τα πολυαντέχει τα .. ελληνοαμερικάνικα με αξάν- της είπε για να την πειράξει:
- Θυμάσαι βρε, που σε κοροϊδεύαμε φωνάζοντας συνέχεια "Ελπινίκη το καθίκι, χέστηκε το πιτσιρίκι";
Αλλαξοπίστησε η Ελπινίκη. Τούρκος έγινε:
- Οh no Bill, no ... Elpiniki any more. My name is ... Elpi. (πως ήταν τα αλήστου μνήμης LP -Long Player).
Το κατάπιε ο καημένος ο Bill αν και ούτε LP ούτε ... CD την φώναξε ποτέ. Άλλωστε, του χε κουβαλήσει κι ένα ωραίο παρδαλό πουκάμισο κι ως γνήσιος κρητίκαρος ένοιωθε βαθιά υποχρεωμένος για τον κόπο της. Το δικό μου δώρο ήταν πολύ καλύτερο βέβαια κι έτσι υπέκυψα ευχαρίστως στο .. δισκογραφικό της ονοματάκι: ένα μυστήριο παιχνίδι που ήταν τότε μόδα στο ... Αμέρικα αλλά στην Ελλάδα δεν έφτασε ποτέ. Δύο παράξενες κατασκευές, σαν φαναράκια με κενό στην πάνω τους πλευρά, ίσα για να χωράει ένα μπαλάκι του πίνγκ πόνγκ. Στη βάση είχαν ένα διακόπτη που εκτόξευε το μπαλάκι αυτόματα. Το παιχνίδι απαιτούσε δύο ... ηλίθιους, που ως συνήθως κυνηγούσαν το μπαλάκι. (οι έξυπνοι, μόνιμα, το κάνουν επί χρήμασι και τους λένε επαγγελματίες αθλητές).

Έμεινε η Ελπινίκη δύο μέρες στο σπίτι μας, άφησε φεύγοντας κι ένα κουτί πούρα από αυτά που κάπνιζε ο σύζυγός της, πήρε κι ένα τενεκέ λάδι από το χωριό και δεν την ξανάδαμε.
Μόνο κάτι κάρτες έστελνε που και που τα Χριστούγεννα με εκείνο το "είμαστε καλά και το αυτό επιθυμούμε και για σας". Έτσι προ πενταετίας πληροφορηθήκαμε ότι ο Αμερικάνος εγκατέλειψε τα εγκόσμια κι η Ελπινίκη ήτο πλέον μία πλούσια χήρα, με δύο εστιατόρια στο New York. Kαι έκτοτε, ούτε φωνή ούτε ακρόαση. Μέχρι χθες ...

- Αν βρεις ποιός μου στειλε γράμμα; ( ο πρόλογος της μητρός μου). Η θεία σου η Ελπινίκη από την Αμερική.
Στο βάθος του μυαλού μου όλες εκείνες οι παλιές ελληνικές ταινίες με τους συγγενείς από τον Νέο Κόσμο που πάνε ξαφνικά στον ... άλλο κόσμο και αφήνουν κάτι αναπάντεχες κληρονομιές είχαν γράψει υποθήκες κρυφών πόθων για την θεία Ελπινίκη, που όμως και κορακοζώητη ήταν και σκοπό να καβατζάρει τα εκατό και πλέον, είχε.
- Θέλει κάτι, λέει στο γράμμα της από σένα, συνέχισε ακάθεκτη η μάνα μου.
- Να την κληρονομήσω μήπως;
- Όχι .. να την ενημερώσεις για την φραπελιά. Και να της στείλεις, λέει, και ένα δέμα με φύλλα ελιάς και τη συνταγή.

Περιττό να σημειώσω ότι όλες τις προηγούμενες μέρες με τις "καλοσύνες" του καιρού η μισή Κρήτη εξέδραμε στο ύπαιθρο και μαδούσε τους ελαιώνες. Αλλά ότι θα φτανε η χάρη της φραπελιάς στο .. Αμέρικα δεν το είχα καν φανταστεί.
- Τι την θέλει ρε μάνα τη φραπελιά η τρελοαμερικάνα; Αρρώστησε και μας το κρύβει;
- Εμ, εδώ είναι το καλύτερο. Θέλει να την δοκιμάσει πρώτα κι αν είναι αποτελεσματική θα την κάνει αφέψημα στα εστιατόριά της.
Μαύρα σύννεφα μαζεύτηκαν γύρω μου, καθώς φανταζόμουν την πρόσφατη εθνική μας ξεφτίλα να κάνει εξαγωγή και ντεμπούτο μέσω Ελπινίκης στη γη του Χριστόφορου Κολόμβου. Κάθισα κι έγραψα ένα περιποιημένο γραμματάκι πάραυτα μπας και μεταπείσω το .. επιχειρηματικό δαιμόνιο της Έλπη.
Μεταξύ άλλων της εξήγησα ότι άκουσε στα .. δορυφορικά κανάλια το πρώτο σκέλος της υπόθεσης αλλά αγνοεί μάλλον το νεώτερο: τις μηνύσεις των ογκολόγων και τις δηλητηριάσεις που υπέστησαν οι εύπιστοι. Βέβαια της απέκρυψα ότι ο φίλος μου ο Γ.Μ. στη Glaxo δυσκολεύεται να εξηγήσει στα πολυεθνικά του αφεντικά τι "παίζει" ξαφνικά με τις πωλήσεις φαρμάκων και τι σόι ανόητοι είναι αυτοί που καταπολεμούν τον καρκίνο με .. φραπελιές. Της απέκρυψα επίσης ότι υπάρχουν "αποχρώσεις αλήθειας" στην υπόθεση, μόνο που δεν είναι αυτές που η Ελπινίκη θα ήθελε να ακούσει. Για παράδειγμα, στη Μυτιλήνη υπάρχει μία "αθόρυβη" επιχείρηση που χρόνια τώρα εξάγει φύλλα ελιάς στις Ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες. Με κατάλληλη επεξεργασία χρησιμοποιούνται άλλωστε και ως ενισχυτικά στην βιομηχανία τροφίμων. Αλλά σε καμία περίπτωση ΔΕΝ ΣΥΡΡΙΚΝΩΝΟΥΝ ΟΓΚΟΥΣ.
Και πάνω που τελείωνα το ευγενικά θυμωμένο μου γραμματάκι η Ελπινίκη με πήρε τηλέφωνο.
- Ι took your number from your mother, ξεφώνιζε ώσπου να συνέλθω από την έκπληξη.
Βάλθηκα να της εξηγώ όσα έγραφα και στο γράμμα περί φραπελιάς. Και αφού βεβαιώθηκα ότι τα κατάλαβε απόλυτα μου είπε:

- But .. you see ... here is America. Καταλαβαίνεις... Στείλε, my dear, το δέμα και τη συνταγή.

Όχι ρε θειά. Δεν στο στέλνω. Είπαμε "φονιάδες των λαών" αλλά όχι να πάτε κι από .. φραπελιά. Μη χαιρετήσω και την Τατιάνα και την ΝΕΤ μαζί ...

Permalink για το "Πιάσε μία .. Φραπελιά και σβέλτα, my dear"

Παρακολουθώ ειδήσεις σε τοπικό κανάλι. Το πλάνο ανοίγει και ο δημοσιογράφος αποκαλύπτεται καθισμένος σε καναπέ πλάι στην .. βιασθείσα. Το πρόσωπό της "καμουφλαρισμένο" με την γνωστή μέθοδο της τηλετεχνολογίας. Ο δημοσιογράφος τείνει το μαρκούτσι προς το μέρος της και την ρωτάει το "πρωτότυπο" must όλων των συνεντεύξεων του τρέχοντος αιώνος:
- Πείτε μας πως αισθάνεστε? (η φωνή του ακούγεται έντεχνα "σπασμένη" από συγκίνηση).
Η βιασθείσα είναι αλλοδαπή. Ψελλίζει απλώς ένα "χάλια" και το αδηφάγο τηλεοπτικό κοινό έχει ήδη την πλήρη εικόνα της ψυχολογίας της.
Ο δημοσιογράφος ξεψαρώνει και προχωρά στην δεύτερη εμπνευσμένη του ερώτηση:
- Ο συνήγορος του κατηγορουμένου ισχυρίζεται ότι σας βίασε μεν δύο φορές αλλά ... την πρώτη με την θέλησή σας. Τι έχετε να δηλώσετε? (!!!)

Δεν πρόλαβα να δω την απάντηση της ταλαίπωρης συνεντευξιαζόμενης γιατί στο μεταξύ δήλωσα ... άναυδη.
Στις σχολές δημοσιογραφίας προ πολλών ετών ένα από τα κύρια μαθήματα ήταν η "τέχνη" των ερωτήσεων, που αποτελούν χρηστικό εργαλείο του δημοσιογράφου. Μάλιστα, ο αείμνηστος Λυκούργος Κομίνης επέμενε να αναφέρεται συχνά στις "Σωκρατικές ερωτήσεις" και στον τρόπο που ο έλλην φιλόσοφος εκμαίευε τις αλήθειες των συνομιλητών του. Ο Κομίνης με μία λεκτική ακροβασία (και χαριτολογώντας ασφαλώς) αναγόρευε τον Σωκράτη σε πρόγονο των "καίριων" ρεπόρτερ.

Πρόσφατα ο Γάλλος Φιλόσοφος Πιέρ Αντό, που υπήρξε για πολλά χρόνια καθηγητής στην Ecole pratique des Rautes etudes, κυκλοφόρησε ένα δοκίμιο με τίτλο «Περί της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας». Ο Αντό θεωρείται ένας από τους πιο έγκυρους μελετητές του Πλωτίνου, του Μάρκου Αυρήλιου και του στωικισμού και βαθύς γνώστης όλων των φιλοσοφικών «σχολών» της ελληνιστικής εποχής. Από το 1983, με πρόταση του Μισέλ Φουκό, εκλέχθηκε στο College de France, όπου και ίδρυσε την έδρα της «Ιστορίας της ελληνιστικής και ρωμαϊκής σκέψης».
Στο βιβλίο του «Περί της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας», ο Αντό τονίζει, ανάμεσα στ' άλλα, την αποφασιστική επιρροή που άσκησε ο Σωκράτης και αναδεικνύει τη βαθιά τομή που εισήγαγε στην ιστορία της σκέψης. "Με τον Σωκράτη -γράφει- το να φιλοσοφείς δεν σημαίνει πια, όπως πιστεύουν οι σοφιστές, την κατάκτηση μιας γνώσης ή μιας τεχνογνωσίας. Σημαίνει πρωτίστως την αμφισβήτηση του εαυτού, που πηγάζει από το συναίσθημα ότι δεν είμαστε αυτό που έπρεπε να είμαστε. Με τον Σωκράτη η φιλοσοφία γίνεται ένας θεωρητικός λόγος που συνδέεται με έναν τρόπο ζωής και ένας τρόπος ζωής που συνδέεται με έναν θεωρητικό λόγο".
Το απόσπασμα που ακολουθεί δικαιώνει πλήρως τους ανατρεπτικούς ισχυρισμούς του Κομίνη και στοιχηματίζω ότι ουδέποτε το σκέφτηκαν σοβαρά οι περισσότεροι "μαρκουτσοφόροι" που ανερυθρίαστα εκτοξεύουν ερωτήσεις στο γυαλί σαν ρουκέτες στον θυρεό της Αμερικάνικης πρεσβείας. Το μεταφέρω αυτούσιο με κίνδυνο να ταλαντευτώ κι εγώ στα όρια μίας (εκ πρώτης όψεως) υπερβολικά παρακινδυνευμένης παρομοίωσης. Ο δημοσιογράφος ασφαλώς, δεν διεκδικεί δόξα φιλοσόφου. Όπως και ο μπλογκεράς -τώρα που το καλοσκέφτομαι. Οφείλει ωστόσο, (ο δημοσιογράφος) να ξέρει τι ρωτάει και πως θα εκμαιεύσει μία απάντηση που θα φωτίσει την αλήθεια. Για τον έτερο ... Καππαδόκη -τον μπλογκερά- η Σωκρατική σκέψη θα ήταν χρήσιμη θυμίζοντάς του που και που το εύρος όσων αγνοεί.

------------------------------------------------------------------------------

Στην Απολογία του Σωκράτη, όπου ο Πλάτωνας ανασυγκροτεί με τον δικό του τρόπο τον λόγο που εκφώνησε ο Σωκράτης ενώπιον των κριτών του κατά τη δίκη του όπου και καταδικάστηκε, ο Σωκράτης διηγείται πως ένας από τους μαθητές του, ο Χαιρεφώντας, ρώτησε το μαντείο των Δελφών αν υπάρχει κάποιος σοφότερος από τον Σωκράτη και το μαντείο απάντησε αρνητικά. Ο Σωκράτης λοιπόν αναρωτιέται τι πραγματικά ήθελε να πει το μαντείο και αρχίζει μια εκτεταμένη έρευνα ανάμεσα στους ανθρώπους εκείνους που σύμφωνα με την ελληνική παράδοση κατέχουν τη σοφία, δηλαδή τη γνώση μιας τέχνης, δημόσιους άνδρες, ποιητές και χειροτέχνες, για να ανακαλύψει κάποιον σοφότερο από τον ίδιον. Τότε λοιπόν συνειδητοποιεί πως όλοι αυτοί πιστεύουν πως τα ξέρουν όλα, ενώ δεν ξέρουν τίποτα. Συμπεραίνει λοιπόν πως αν είναι ο σοφότερος, είναι γιατί εκείνος δεν πιστεύει ότι γνωρίζει αυτό που δεν γνωρίζει. Αυτό που ήθελε να πει το μαντείο λοιπόν ήταν ότι «Σοφότερος από σας, άνθρωποι, είναι εκείνος που, σαν τον Σωκράτη, γνωρίζει ότι στην πραγματικότητα δεν μπορεί να είναι διόλου σοφός» [Ούτος υμών, ω άνθρωποι, σοφώτατος εστίν, όστις ώσπερ Σωκράτης έγνωκεν ότι ουδενός άξιος εστί τη αληθεία προς σοφίαν].

Αυτός ακριβώς θα είναι και ο πλατωνικός ορισμός του φιλοσόφου στο Συμπόσιο: ο φιλόσοφος δεν γνωρίζει. (* και ο δημοσιογράφος; απορία "οιστρική")

Η αποστολή του Σωκράτη λοιπόν, αυτή που, καθώς λέει η Απολογία, του ανατέθηκε από το μαντείο των Δελφών, δηλαδή από τον θεό Απόλλωνα, είναι επομένως να κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν την άγνοιά τους, τη μη-γνώση τους, το ότι δεν κατέχουν τη σοφία. Για να αντεπεξέλθει στην αποστολή του, ο ίδιος ο Σωκράτης θα υιοθετήσει τη στάση κάποιου που δεν ξέρει τίποτα, δηλαδή θα υιοθετήσει μια αφελή στάση. Πρόκειται για την περίφημη σωκρατική ειρωνεία: η προσποιητή άγνοια, το αθώο ύφος με το οποίο ρωτούσε, για παράδειγμα, να μάθει αν κάποιος είναι σοφότερος από τον ίδιον. Οπως λέει και ένα από τα πρόσωπα της Πολιτείας:

«...νά 'την η συνηθισμένη εκείνη ειρωνεία του Σωκράτη· αλλά τα ήξερα εγώ και τα προέλεγα σ' αυτούς πως θα απόφευγες εσύ να απαντήσης και θα το γύριζες στις ειρωνείες και πως κάθε άλλο θα 'κανες παρά ν' αποκριθής αν ήθελε σ' ερωτήσει κανείς».

Γι' αυτό στις συζητήσεις, ο Σωκράτης είναι πάντα ερωτών: «γιατί δέχεται ότι δεν ξέρει τίποτα», όπως παρατηρεί ο Αριστοτέλης [επεί και διά τούτο Σωκράτης ηρώτα αλλ' ουκ απεκρίνατο· ωμολόγει γαρ ουκ ειδέναι]. «Ο Σωκράτης υποβιβάζοντας ο ίδιος τον εαυτό του», μας λέει ο Κικέρων, «υποχωρούσε περισσότερο από όσο χρειαζόταν στους συνομιλητές που ήθελε να αντικρούσει: έτσι, με το να σκέφτεται κάτι και να λέει κάτι άλλο, απολάμβανε συνήθως να χρησιμοποιεί αυτή την υπόκριση, που οι Ελληνες αποκαλούν ειρωνεία».

Στην πραγματικότητα δεν έχουμε να κάνουμε με μια ψεύτικη στάση, με υποκρισία, αλλά με ένα είδος χιούμορ μέσω του οποίου εκείνος που το χρησιμοποιεί δηλώνει ότι αρνείται να πάρει τελείως στα σοβαρά τόσο τους άλλους όσο και τον ίδιο του τον εαυτό, γιατί ακριβώς, ό,τι είναι ανθρώπινο, ακόμα και όταν είναι φιλοσοφικό, είναι αβέβαιο και δεν υπάρχει κανένας λόγος να κομπάζουμε γι' αυτό. Η αποστολή του Σωκράτη λοιπόν είναι να κάνει τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τη μη-γνώση τους. Πρόκειται για μια επανάσταση στην περί γνώσεως αντίληψη. Βέβαια ο Σωκράτης μπορούσε να απευθυνθεί, και το έκανε άλλωστε με ευχαρίστηση, και στους απλοϊκούς, στους αμαθείς, σε εκείνους που έχουν μόνο μια συμβατική γνώση, που ενεργούν μόνο υπό την επίδραση προκαταλήψεων δίχως βαθύτερη σκέψη, με στόχο να τους δείξει πως η υποτιθέμενη γνώση τους δεν στηρίζεται πουθενά. Κυρίως όμως απευθύνεται σε εκείνους που εξ αιτίας της παιδείας τους είναι πεπεισμένοι ότι κατέχουν «τη» γνώση. Πριν τον Σωκράτη υπήρξαν δύο τύποι τέτοιων προσώπων: από τη μια οι αριστοκράτες της γνώσης, δηλαδή οι δάσκαλοι της σοφίας ή της αλήθειας, όπως ο Παρμενίδης, ο Εμπεδοκλής ή ο Ηράκλειτος, που αντέτασσαν τις θεωρίες τους στην άγνοια του πλήθους, και από την άλλη οι δημοκράτες της γνώσης, που ισχυρίζονταν ότι μπορούσαν να πουλήσουν τη γνώση σε όλο τον κόσμο: θα αναγνωρίσατε τους σοφιστές. Για τον Σωκράτη η γνώση δεν είναι ένα σύνολο προτάσεων και αποφάνσεων που μπορεί κανείς να καταγράψει, να μεταδώσει ή να πουλήσει ετοιμοπαράδοτες. Οπως βλέπουμε στην αρχή του Συμποσίου, ο Σωκράτης έρχεται καθυστερημένα γιατί παρέμεινε να στοχάζεται όρθιος και ακίνητος, εαυτώ πώς προσέχοντα τον νουν. Επίσης όταν μπαίνει στην αίθουσα ο Αγάθων, που είναι ο οικοδεσπότης, τον παρακαλεί να έρθει να κάτσει κοντά του [«Εδώ, Σωκράτη, κοντά μου πλάγιασε»], έτσι ώστε να «...απολαύσω, με την επαφήν μαζί σου, και την σοφήν έμπνευσιν που σου κατέβηκε εις την είσοδον». «Καλά θα ήταν, Αγάθων, να ήταν η σοφία έτσι, ώστε να μεταγγίζεται μεταξύ μας από το περισσότερον γεμάτον εις το περισσότερον αδειανόν». Πράγμα που σημαίνει ότι η γνώση δεν είναι ένα προκατασκευασμένο αντικείμενο, ένα δεδομένο περιεχόμενο που μπορεί να μεταδοθεί απευθείας είτε μέσω της γραφής είτε μέσω οποιουδήποτε λόγου.

Οταν ο Σωκράτης διατείνεται πως ένα μόνο γνωρίζει, ότι δεν γνωρίζει τίποτα, σημαίνει ότι αρνείται την παραδοσιακή αντίληψη για τη γνώση. Η φιλοσοφική του μέθοδος δεν έγκειται στη μετάδοση μιας γνώσης, πράγμα που θα σήμαινε να απαντά στα ερωτήματα των μαθητών, αλλά, εντελώς αντίθετα, στο να ρωτά τους μαθητές, μια που αυτός ο ίδιος στην πραγματικότητα δεν έχει τίποτα να τους πει, τίποτα να τους μάθει όσον αφορά το θεωρητικό περιεχόμενο της γνώσης. Η σωκρατική ειρωνεία έγκειται στο να καμώνεται πως θέλει να μάθει κάτι από τον συνομιλητή του έτσι ώστε να τον οδηγήσει να ανακαλύψει πως δεν γνωρίζει τίποτα στον τομέα όπου ισχυρίζεται ότι είναι γνώστης.

Ομως αυτή η κριτική της γνώσης, που εμφανίζεται ως εξ ολοκλήρου αρνητική, έχει μια διπλή σημασία. Από τη μια, προϋποθέτει ότι η γνώση και η αλήθεια, όπως ήδη είδαμε, δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές προκατασκευασμένες, αλλά πρέπει να γεννηθούν από το ίδιο το άτομο. Γι' αυτό ο Σωκράτης δηλώνει στον Θεαίτητο ότι σε μια συζήτηση αρκείται στον ρόλο του μαιευτήρα. Ο ίδιος τίποτα δεν γνωρίζει και τίποτα δεν διδάσκει, αλλά αρκείται στο να θέτει ερωτήματα και οι ερωτήσεις του, τα ερωτήματα που θέτει, είναι αυτά που βοηθούν τους συνομιλητές του να γεννήσουν τη δική «τους» αλήθεια. Μια τέτοια εικόνα επιτρέπει σαφώς να εννοηθεί ότι η γνώση δεν βρίσκεται πουθενά αλλού παρά στην ίδια την ψυχή και ότι εναπόκειται στο ίδιο το άτομο να την ανακαλύψει, αφού πρώτα, χάρη στον Σωκράτη, έχει συνειδητοποιήσει ότι η γνώση του [η -με την αρχαιοελληνική έννοια- σοφία του] ήταν κούφια.

Ο Πλάτων στα πλαίσια της δικής του σκέψης θα εκφράσει αυτή την ιδέα μυθολογικά λέγοντας ότι κάθε γνώση είναι ανάμνηση του οράματος που είχε κάποτε η ψυχή σε μια προηγούμενη ύπαρξη. Πρέπει λοιπόν να μάθουμε πώς να επαναφέρουμε τη μνήμη. Η προσέγγιση του Σωκράτη είναι εντελώς διαφορετική. Οι ερωτήσεις του Σωκράτη δεν οδηγούν τον συνομιλητή του να μάθει κάτι και να καταλήξει σε συμπεράσματα, τα οποία θα μπορούσαν να διατυπωθούν με τη μορφή προτάσεων περί του α ή β αντικειμένου. Ο σωκρατικός διάλογος, αντίθετα, καταλήγει σε μιαν απορία, στην αδυνατότητα, στο ανέφικτο, ακριβώς, του συμπεράσματος και της διατύπωσης μια γνώσης. 'Η μάλλον, επειδή ακριβώς ο συνομιλητής θα ανακαλύψει τη ματαιότητα των γνώσεών του, γι' αυτό και [ταυτόχρονα με τον μάταιο χαρακτήρα των γνώσεών του] θα ανακαλύψει την αλήθεια του, πράγμα που σημαίνει ότι περνώντας από τη γνώση στον εαυτό, θα αρχίσει να αμφισβητεί τον ίδιο του τον εαυτό. Με άλλα λόγια, στον «σωκρατικό» διάλογο, το αληθινό διακύβευμα δεν είναι αυτό για το οποίο μιλούν, αλλά αυτός ο οποίος ομιλεί. Οπως το λέει ένα άλλο πλατωνικό πρόσωπο, ο Νικίας:

«Μου φαίνεται ότι δεν γνώριζεις ότι όποιος έχει στενό σύνδεσμο λόγου με τον Σωκράτη, σαν συγγενής, και τον πλησιάζει να συζητήσει, αναγκάζεται αυτός, ακόμα κι αν τύχει για κάτι άλλο ν' αρχίσει να συζητάει, να παρασύρεται διαρκώς από τον λόγο αυτό, προτού φτάσει στο σημείο ν' απολογηθεί για τον εαυτό του, με ποιο τρόπο ζει τώρα και με ποιον έχει ζήσει την προηγούμενη ζωή του. Οταν φτάσει στο σημείο αυτό, δεν θα τον αφήσει νωρίτερα ο Σωκράτης, προτού διερευνήσει καλά και σωστά όλα τούτα. [...] Χαίρομαι λοιπόν, Λυσίμαχε, να συναναστρέφομαι τον άνδρα, και δεν νομίζω πως είναι κακό να μας υπενθυμίζει κάποιος ότι άσχημα πράξαμε ή πράττουμε, αλλά ότι αναγκάζεται στην υπόλοιπη ζωή του να είναι προνοητικότερος εκείνος που δεν αποφεύγει αυτά...».

Ο Σωκράτης επομένως οδηγεί τους συνομιλητές του σε μια αυτοεξέταση, στο να αυτοσυνειδητοποιηθούν. Σαν «αλογόμυγα» ο Σωκράτης παρενοχλεί, τσιγκλίζει τους συνομιλητές του με ερωτήσεις που τους αμφισβητούν, που τους αναγκάζουν να παρατηρήσουν, να προσέξουν τους εαυτούς τους, να νοιαστούν για τους εαυτούς τους, να φροντίσουν τους εαυτούς τους:

«Πώς εσύ αγαπητέ μου, όντας Αθηναίος, πολίτης της πιο μεγάλης και της πιο φημισμένης για τη σοφία της και τη δύναμή της πόλης, δεν ντρέπεσαι να φροντίζεις για τα χρήματα, πώς θα αποκτήσεις περισσότερα, και για τη δόξα και τις τιμές, και να μην φροντίζεις ούτε να νοιάζεσαι για τη φρόνηση και την αλήθεια και την ψυχή σου;»

Από την άλλη, λοιπόν, δεν πρόκειται τόσο για αμφισβήτηση της φαινομενικής γνώσης που πιστεύουμε ότι κατέχουμε, αλλά μάλλον για μια αμφισβήτηση του εαυτού μας και των αξιών που διέπουν τη ζωή μας. Γιατί τελικά, μετά από ένα διάλογο με τον Σωκράτη, ο συνομιλητής του δεν έχει πια την παραμικρή ιδέα γιατί συμπεριφέρεται έτσι όπως συμπεριφέρεται. Συνειδητοποιεί τις αντιφάσεις του λόγου του καθώς και τις προσωπικές εσωτερικές του αντιθέσεις. Αμφιβάλλει για τον ίδιον του τον εαυτό. Καταλήγει και αυτός, όπως ο Σωκράτης, να γνωρίσει ότι δεν γνωρίζει τίποτα. Ομως κάνοντάς το αυτό, αποστασιοποιείται από τον εαυτό του, διχοτομείται· ένα κομμάτι του εαυτού του ταυτίζεται τώρα πια με τον Σωκράτη μέσω της αμοιβαίας συμφωνίας που ο Σωκράτης απαιτεί από τον συνομιλητή του σε κάθε στάδιο της συζήτησης. Ετσι λοιπόν μέσα του διενεργείται μια συνειδητοποίηση του εαυτού· θέτει σε αμφισβήτηση τον ίδιον του τον εαυτό.

Το πραγματικό πρόβλημα λοιπόν δεν είναι να γνωρίσουμε αυτό ή εκείνο, αλλά το να είμαστε έτσι ή αλλιώς:

«Τι πρέπει να πάθω, ποια ποινή πρέπει να μου επιβληθεί, επειδή έκρινα ότι πρέπει να παραιτηθώ από την ήσυχη ζωή και να παραμελήσω όλα εκείνα για τα οποία φροντίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, χρήματα, οικονομικά συμφέροντα, στρατηγίες, δημόσιες αγορεύσεις, και όλα τα άλλα αξιώματα και τις πολιτικές συμμαχίες και φατρίες. Επειδή πιστεύοντας ότι μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερο από το να εξασφαλιστώ ασχολούμενος με τέτοια πράγματα, δεν ασχολήθηκα μ' αυτά -που άμα το έκανα ούτε εσάς ούτε τον εαυτό μου θα ωφελούσα καθόλου- αλλά πηγαίνοντας σε κάθε έναν χωριστά του χάριζα τη μεγαλύτερη, κατά τη γνώμη μου, ευεργεσία; Ερχόμουν κοντά του κι επιχειρούσα να τον πείσω να μη φροντίσει για τίποτα από αυτά που ανήκουν σε αυτόν πριν φροντίσει γι' αυτόν τον ίδιον· πώς δηλαδή θα γίνει καλύτερος και συνετότερος...».

* Πίνακας με θέμα "Σωκράτης και κώνειο" του David

Permalink για το "Βιάζοντας τη δημοσιογραφία .. με τη θέλησή της"